سفرنگاری: با سفرهایتان چندباره سفرکنید

تصور کنید تک تک آدم‌هایی که در دنیا سفر می‌کنند، یک جوری، یک جایی، حس و حالِ تجربیات سفرشان را ثبت کنند. آن‌وقت خودشان در فاصلۀ زمانی دور یا نزدیکی که از سفرشان می‌گذرد، کافیست به موارد ثبت شده شان یک نیم‌نگاهی بیندازند تا تمام حال سفر حوالۀ وجودشان شود. به همین سادگی می‌شود کاری کرد که حتی وقت‌هایی هم که در سفر نیستید، در سفر باشید.

همراه کارناوال سفر کنید....

Photo by Joel Robison 

انواع سفرنگاری

1- سفرنامه نوشتاری

نگارش سفر راه‌ها دارد. بدیهی‌ترین و قدیمی‎‌ترینشان نوشتن سفرنامه است. همان کاری که سال‎‌ها پیش ناصرخسرو قبادیانی برای دوران خودش و بعد از خودش انجام داد و سفر هفت ساله‌اش از مرو تا بلخ را گزارش‌وار نوشت.

قسمتی از متن سفرنامه ناصرخسرو، بخش 23 سفر به صیدا:
"پس از آن به شهر صیدا رسیدیم هم بر لب دریا. نیشکر بسیار کشته بودند. و باره ای سنگین محکم دارد و سه دروازه و مسجد آدینه خوب با روحی تمام. همه مسجد حصیرهای منقش انداخته و بازاری نیکو آراسته چنان که چون آن بدیدم گمان بردم که شهر را بیاراستند قدوم سلطان را یا بشارتی رسیده است. چون پرسیدم گفتند رسم این شهر همیشه چون باشد. و باغستان و اشجار آن چنان بود که گویی پادشاهی ساخته است به هوس، و کوشکی در آن برآورده و بیش تر درخت‌ها پربار بود."

از این سایت می‌توانید بخش‌هایی از سفرنامه ناصرخسرو را مطالعه کنید.

مسیر سفرهای ناصرخسرو قبادیانی

در عصر معاصر هم عیسی و عبداله امیدوار، دو برادر پژوهشگر پرشور ایرانی، سفرهایشان را نوشتند تا امیدوار شویم به اینکه با کمترین امکانات و تجهیزات هم می‌شود دنیا را گشت و اصلاً دنیا در دوران آن‌ها چه شکل و قیافه‌ای داشته است. سفر آن‌ها در سال 1333 با دو موتور سیکلت از مشهد به سمت مشرق زمین آغاز شد و در طول چند سفر و به مدت ده سال از صحراهای سـوزان آفـریقا، جنـگل‌های انبوه آمازون گرفته تا قطب شمال و زندگی با افراد اسکیمو در دشوارترین شرایط جوی را در سفرهایشان تجربه کردند. می‌توانید به مجموعه سعدآباد بروید و از موزه برادران امیدوار در کاخ سبز دیدن کنید. اگر دوست داشتید می‌توانید به سایت آن‌ها هم سری بزنید.

پس تنها با کمی حوصله و وقت گذاشتن در نوشتن می‌شود ناصرخسرو زمان خودمان شویم. اگر فقط یک دفترچه و قلم در کولۀ سفرمان به همراه داشته باشیم، می‌شود لحظه لحظه اوقات سفر را نوشتاری کنیم. البته که به خدمت گرفتن تکنولوژی و یادداشت در نوت گوشی‌ها، تبلت‌ها و لپ‌تاپ‌ها هم راه خوبی است، به خصوص برای وقتی که در راه هستیم و ممکن است تکان‌های وسیله نقلیه دست خطمان را به وضعی درآورد که نه تنها خودمان بلکه کس دیگری هم قادر به خواندن نوشته‌هایمان نباشد.  :-)

2- عکس‌نگاری سفر

یک راه دیگر برای ثبت سفرتان گرفتنِ عکس است. از همان موقع که ناصرالدین شاه، شاه عکاس، دوربین را وارد ایران کرد، عکس‌هایی هم از سفرهای آن دوران در تاریخ ثبت شد و در یادها ماند. در واقع من فکر می‌کنم همین سفرهای ناصرالدین شاه و عادت پسندیده او به نوشتن بود که باعث شد اتفاقاتی از جمله وارد کردن دوربین به ایران بیفتد و ما از حال و هوای آن زمان بیشتر باخبر باشیم.

در واقع وقتی عکسی کنار سفرنامۀ نوشتاریتان باشد همه چیز ملموس‌ و عینی‌تر خواهد بود. حتی می‌شود فقط عکس گرفت و چیز زیادی ننوشت یا به عبارتی Photo Story سفر را ساخت. یا اگر وقت و فرصت نوشتن در سفر نداشتید، بعد از سفر با کمک عکس‌ها می‌شود همه چیز را به یاد آورد و نوشت. پس یادتان باشد وقتی دارید کوله سفرتان را می‌بندید دوربین عکاسی را جا نگذارید.

می‌توانید نمونه‌ای از این " داسنان عکس های سفری " Travel Photo Story ها را در سایت‌های زیر ببینید:

.Exposure : Stories from your travels. Anywhere but home

Maptia : A World of Stories

Ken Kaminesky : There is a big world out there and it is calling.

 

به علاوه در اینجا ، می‌توانید تجربه من و چند نفر از دوستانم در سفری به شهر Penang در کشور مالزی، که به صورت یک Photo Story Clip درآمده است را ببینید.

 

3- سفرنامه دیداری

از سفرتان فیلم یا کلیپ بسازید. حالا که تقریباً همۀ ما گوشی‌های دوربین‌دار داریم (که بعضاً با قابلیت فیلمبرداری HD هم هستند)، کار ساده‌ای خواهد بود تا دیگران را با آنچه دقیقاً می‌بینیم و انجام می‌دهید همراه کنیم. اگر مثل من آدم دیداری‌ای باشید قطعاً تماشای یک فیلم کوتاه از سفرتان یا سفر دیگران، بیشتر در ذهنتان می‌ماند.

برادران امیدوار که پیش از این حرفش را زدیم نمونه‌ای از این فیلم‌ها را در همان سال‌ها ساخته‌اند.
این فیلم را می‌توانید با یکی از سفرنامه‌های دیداری امروزی؛ که سفر دو برادر به ویتنام است، مقایسه کنید. :)

4- سفرنامه شنیداری

بعضی‌ها هم هستند که خوب می‌شنوند، یا چیزهایی را می‌شنوند که شاید دیگران کمتر می‌شنوند، یا چیزها را جور دیگری می‌شنوند. پس از همان تکنولوژی عزیز بهره‌مند شوید و سفرنامه صوتی بسازید. صداهای سفرتان را ضبط کنید، بگذارید ما هم به حلزون گوش شما سفر کنیم.با کمی توضیحات از زبان شما، دیده‌هایتان هم شنیدنی می‌شوند.

Photo by Joel Robison

 

مثلا " تیم هیگینس " Tim Higginsدر استرالیا سفرهای خودش را شنیداری می‌کند و در شبکه خودش در Sound Cloud منتشر می‌کند.
اینجا هم می‌توانید حرف‌های پاییزی جنگل راش به من را بشنوید. :-)

5- سفرنامه آنلاین

برای نگاشتن همچین سفرنامه‌ای چند راه وجود دارد. امروز روز بیشتر ما در شبکه‌های اجتماعی فعال هستیم. کافی است خودتان را به اینترنت وصل کنید و لحظات سفرتان را؛ چه با نوشته، چه با عکس و فیلم و چه فایل صوتی، با دوستانتان به اشتراک بگذارید. بعضی‌ها هم هستند که وبسایت یا وبلاگ شخصی خود را به این کار اختصاص داده‌اند و آرشیو کاملی از سفرهایشان را در یکجا برای خود و دیگران ذخیره کرده‌اند. نمونه‌هایی از این وبسایت‌ها را می‎‌توانید در لینک‌های زیر ببینید.

وبسایت شادی گنجی : پرسه بر زمین

وبلاگ مینا کامران: دوچرخه‌ها

وبلاگ نادر بختیاری نیا: فرسنگ

وبلاگ فرشته درخشش : کوله پشتی نارنجی

وبلاگ فرشته ثابتیان : چمدانک

جالب است بدانید چند سالی است در ایران به همت برخی از راهنمایان گردشگری و فعالین حوضه سفر و گردشگری جشنواره‌ای به نام سفرنگاری ناصر خسرو به راه افتاده است. یکی از اهداف این جشنواره هم این است که انگیزه‌ای شود تا به ثبت و نگاشتن سفرهایمان عادت کنیم.

پیشنهاد کارناوالی

اگر تا به حال عادت به نوشتن سفرهایتان و یا نگاشتن آن‌ها به هر کدام از این شیوه‌ها نداشتید دست به کار شوید. بگذارید آدم‌ها از دریچۀ نگاه و افکار شما همسفرتان شوند.  :-)

Photo by Joel Robison

سفر به نوای ساز عود می‌ماند؛ زندگی‌بخش و زاینده...