برترین کلیساهای ایران

کلیسای سنت استپانوس مقدس (Saint Stepanos Monastery) کلیسایی تاریخی در دل کوه‌هاست که بین منطقه مرزی جلفا و جمهوری آذربایجان و در جنوب رودخانه ارس قرار دارد. این مکان بعد از قره کلیسا به عنوان دومین کلیسای مهم ارامنه ایران شناخته می‌شود. نام این کلیسا برگرفته از یکی از حواریون حضرت مسیح است و اهمیت زیادی نزد مسیحیان و به ویژه مسیحیان گریگوری (پیروان گریگور روشنگر) دارد. ارمنیان در یک روز از سال برای زیارت و به جای آوردن مراسم و مناسک خاص خود به این کلیسا می‌آیند. آن‌ها اول تا چهاردهم مرداد را که مصادف با مرگ یکی از حوارین مسیحی به نام تاتائوس است، در محل دفن وی یعنی قره کلیسا می گذرانند و سپس راهی سنت استپانوس می‌شوند.

محال است به محله جلفای اصفهان قدم بگذارید و مسحور آن نشوید. گویی زمان به عقب بازگشته و حال و هوایی متفاوت بر فضا حاکم می‌شود. بنابر اطلاعات موجود، تا قبل از پایان قرن هفدهم میلادی شهر اصفهان، میزبان 6 کلیسا بود؛ در حالی که در منطقه جلفای نو (محله جلفای امروزی) 24 کلیسا وجود داشت و امروزه از آنها تنها 13 کلیسا باقی مانده است. هر کدام از این کلیساها ویژگی خاص خود را دارند اما در این میان کلیسای وانک همچون نگینی در جلفا می‌درخشد و شما را به درون دنیای خود می‌کشاند. کلیسای جامع وانک یا آمنا پرکیچ، کلیسایی تاریخی است که به زمان شاه عباس دوم تعلق دارد. این کلیسا به عنوان مهم ترین کلیسای جلفای نو، مرکزی برای تربیت کشیش ها و خلیفه ها بوده و نقش یک حوزه علمیه مسیحی را داشته است. راهبان بسیاری در اینجا رشد کرده و پرورش یافته و به عالی ترین مقام‌های مذهبی رسیده اند. امروزه کليسای وانک مرکز خليفه‌گری و کانون ارتباط ارمنيان اصفهان و جنوب ایران با جهان است و نزد ارمنیان جایگاه ویژه و اهمیت بسیاری دارد.

در نزدیکی شهر ماکو و در کنار روستایی به نام بارون، عبادتگاهی تاریخی وجود دارد که در سکوتی زیبا فرو رفته است. این بنا خودش را در دهانه دره‌ای جا کرده که رودخانه زنگی مار از آن می‌گذرد و هر تکه از آن داستان‌هایی تاریخی و رازهایی سر به مهر را در دل دارد. نامش کلیسای مریم مقدس است که با نام زور زور شهرت یافته و با چشم اندازی تماشایی در کنار خود، یکی از منحصر به فرد ترین تصاویر را برای شما به نمایش در می‌آورد. ظاهر این کلیسا بسیار ساده اما پر ارزش است؛ به همین دلیل نامش در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به دلیل ثبت در فهرست میراث جهانی یونسکو، توجه جهانیان را نیز به خود جلب کرده است.

کلیسای بیت لحم یکی از کلیساهای بزرگ اصفهان به شمار می رود که با نام کلیسای بدخِهم یا بتقِحِم یا بتلهم مقدس نیز شناخته می‌شود. این کلیسا در زمان حکومت صفویه و توسط بازرگان معروف آن دوران به نام خواجه پطرس ولیجانیان بنا شد. آرامگاه وی و چند تن از اعضای خانواده اش در حیاط کلیسا قرار دارد و به احترام او یکی از خیابان‌های محله جلفای اصفهان هم به نام خواجه پطرس نام‌گذاری شده است. بیت‌لحم از خشت و آجر ساخته شده است و بزرگترین گنبد را در میان کلیساهای جلفای اصفهان دارد. نام این کلیسا از تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ۷۶۴۳ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

کلیسای گئورگ مقدس از کلیساهای تاریخی اصفهان است که به علت وجود سنگ های مقدس در آن، اهمیت زیادی دارد؛ سنگ هایی که به فرمان شاه عباص صفوی به این مکان انتقال پیدا کردند. بر اساس سنگ نوشته های نصب شده در جلوی محراب کلیسا، ساخت آن به دست بازرگان معروف جلفا، خواجه نظر و در سال ۱۶۱۱ میلادی صورت گرفته است. در آن زمان پادشاه صفوی در تلاش بود تا سکونت مسیحیان در اصفهان را حفظ کند. وی با شناخت از اعتقادات مذهبی آنها دستور تخریب کلیسای اچمیادزین مقدس و انتقال سنگ های آن به اصفهان را صادر کرد. اما از آنجا که این کار ممکن نبود تنها پانزده قطعه سنگ از محراب و نقاط مختلف آن کلیسا به محل کلیسای گئورک آورده شد.

کلیسای میناس مقدس در سال ۱۶۵۵ تا ۱۶۵۹ میلادی توسط ارمنی هایی که به دستور شاه عباس دوم از محله شمس‌آباد (اصفهان) به محله جلفا آورده شدند بنا شد. در ابتدا به یاد کلیسایی که در محله قبلی آنها بود، نام این کلیسا را نیز مریم مقدس نهادند اما این نام بعدها به میناس مقدس تغییر یافت. در ساخت کلیسا از آجر و خشت استفاده شده و بر روی دیوارهای خارجی آن قاب بندی هایی زیبا با نمای آجری نمایان است. دیوارهای داخلی تنها با گچ پوشانده شده اند و در قسمت هایی همچون گنبد و محراب نقاشی هایی به چشم می خورد. در قسمت جنوبی کلیسا ساختمانی مربوط به سال ۱۷۱۳ میلادی به عنوان یک نمازخانه کوچک قرار دارد که نامش مریم مقدس است.

نام این اثر از تاریخ ۱۰ خرداد ۱۳۸۲ با شماره ۹۰۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به چشم می خورد.

در گوشه‌ای از شهر قزوین کلیسایی سرخ رنگ خودنمایی می‌کند که سال هاست دیگر کسی در آن به عبادت نمی‌پردازد و غبار فراموشی بر تنش نشسته است. نامش کانتور است اما آن را با نام برج ناقوس نیز می‌شناسند و چون توسط روس‌ها ساخته شده است با عنوان کلیسای روسی (Russian Church) نیز از آن یاد می‌کنند. زمانی پیروان مذهب ارتدکس مسیحیت در آن به راز و نیاز و برگزاری مراسم‌شان می‌پرداختند؛ اما حالا دیگر اثری از آنها دیده نمی‌شود و حتا صدایی از ناقوس کلیسا نیز به گوش نمی‌رسد.

کلیسای سرکیس مقدس یا کلیسای سارکیس مقدس (Saint Sarkis Cathedral) کلیسایی متعلق به ارمنیان است که از سال 1349 در قلب شهر تهران قرار دارد. این کلیسا با هزینه یکی از خیران ارمنی به نام «مارکار سرکیسیان» ساخته شده و طرح آن کاری از مهندس اوژن آفتاندلیانس است. نمای سفید رنگ این بنا آرامش خاصی دارد و قامت افراشته آن شکوه و صلابت چشم‌نوازی را به چشمان شما هدیه می‌دهد. پیش از آنکه این کلیسا ساخته شود، مقر خلیفه‌گری ارامنه تهران، در کلیسای مریم مقدس بود؛ اما پس از اتمام ساخت کلیسای سرکیس مقدس به این مکان منتقل شد. خلیفه‌گری ارمنی‌های تهران، یک مرجع و سازمان دینی است که مسوولیت اداره امور ارمنی‌های تهران و منطقه شمال کشور را بر عهده دارد و در زمینه اداره امور کلیساها، مدارس، گورستان‌ها و رسیدگی به زندگی فرهنگی و اجتماعی ارمنی‌های حوزه تهران فعالیت می کند. پس از انتقال ساختمان این مرجع دینی به کلیسای سرکیس مقدس، از این کلیسا به عنوان نماد مسیحیت تهران یاد می شود.