روستای زرگر قزوین

روستای زرگر یکی از مکان‌های دیدنی استان قزوین است که درباره آن روایت‌های مختلفی وجود دارد. این روستا را به نام روستای رومانو ایران نیز می‌شناسند؛ امروز سفری به روستای زرگر قزوین خواهیم داشت تا به شما از تاریخچه و داستان‌های آن بگوییم. اگر می‌خواهید بدانید روستای زرگر کجاست و چه ویژگی آن را به مقصدی جذاب برای گردشگران تبدیل کرده تا انتهای سفر همراهمان باشید.

چرا روستای زرگر قزوین ؟

• یکی از جاذبه های گردشگری قزوین است.
• تاریخچه مبهم این روستا بعلاوه افسانه‌هایی که درباره آن نقل می‌شود، از این روستا مقصدی جذاب ساخته است.
• در این روستا گندمزارهای فراوانی وجود دارد که طبیعت آن را بسیار زیبا و منحصر‌به‌فرد کرده است.
• تنها روستای ایرانی که مردمانش زبان خاصی دارند و داستان‌های متفاوتی برایش نقل می‌شود.
• مقصدی فوق‌العاده برای سفر یک روزه و تنفس هوای پاک است.
• کوهپایه‌های سرسبز، هوای مه‌آلود و آب‌‌وهوای دل‌پذیر آن را به مقصدی ایده‌آل برای سفر در بهار تبدیل کرده است.
• آشنایی با فرهنگ اهالی این منطقه و شنیدن داستان‌های جالب از زبان خودشان.

روستای زرگر | دهکده منحصربه‌فرد قزوین

وارد جاده تهران قزوین می‌شویم و به سمت شهرستان آبیک قزوین می‌رویم تا به روستایی عجیب برسیم. روستای زرگر دهکده‌ای با قصه‌ای جالب است که مردمان آن به واسطه زبان گفتاری و نوشتاری و چهره اروپایی‌شان معروف شده‌‌اند و به زبان‌های فارسی، رومانو و ترکی سخن می‌گویند. مردمان روستای زرگر مسلمانان شیعه‌ای هستند که به سنت‌ها پایبندند و شغل آن‌ها دامداری و کشاورزی است. همانند دیگر روستاها زنان این منطقه نیز نان می‌پزند و دوغ، ماست و پنیر را خودشان تهیه می‌کنند. با وجود طبیعت این روستا، ویژگی خاصی که آن را عجیب و مرموز می‌کند و گردشگران را به سمت آن می‌کشاند زبان و پیشینه ساکنین این روستا و نقل قول‌های مختلف درباره آن است. در این سفر همراه ما باشید تا این روستای خاص را بیشتر بشناسیم.

تاریخچه روستای زرگر

اهالی این روستا به درستی نمی‎‌دانند به کجای جهان تعلق دارند. داستان‌های مختلفی درباره سکونت زرگری‌ها در این منطقه وجود دارد. عده‌ای بر این باورند که زرگرها عشایری بودند که سالیان سال قبل به این روستا مهاجرت کردند. عشایر رومانی زبان در روستای وسمق استان مرکزی نیز وجود دارند که زبان آن‌ها به دلیل نزدیکی با سایر اقوام فارسی است. به گفته همایون زرگر، گروهی رومانو در زمان ساسانیان وارد ایران شدند که سبک زندگی کوچ‌نشینی داشتند. گروه دیگری از رومانوها در دوران صفویه دوباره وارد ایران و در روستای زرگر ساکن شدند و از همین جا به چند نقطه در ایران مهاجرت کردند. مستندات نشان می‌دهد افراد ساکن روستای زرگر بازماندگان همان گروهی هستند که در دوران صفویه وارد ایران شده‌اند. نقل‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

• اهالی روستای زرگر طایفه‌ای بودند که سال‌ها و قرن‌های پیش از مرزهای شمالی ایران وارد کشورمان شده‌اند و با توجه به سبک زندگی عشایری در قسمت‌های مختلف ایران به صورت پراکنده ساکن شده‌ و بعد از سال‌ها یکجانشینی، کشاورزی و دامداری را انتخاب کرده‌اند. 
• در روایت دوم گفته شده که زرگرها در اصل ایرانی و از سربازان قزلباش شاه عباس صفوی بوده‌اند که به دلیل جنگجویی و دلیری و از آن‌جایی که با حکومت‌ها سازگاری نداشتند در کشور و حتی دنیا پخش می‌شدند تا حکومت‌ها مصون بمانند.
• روایت سوم می‌گوید در جنگ ایران و روم، 400 نفر از رومانوها به دست پادشاه ایران اسیر شدند که به دلیل داشتن اندام‌های ورزیده و قوی مورد عفو پادشاه قرار گرفته و در نزدیکی قزوین ساکن شدند.  

چرا مردمان این روستا را زرگر می‌نامند؟

•  نقل است هنگامی که برای اهالی این منطقه شناسنامه تهیه می‌کردند زنان به ساخت زیورآلات اشتغال داشتند و به همین دلیل نام زرگر را برای این روستا انتخاب کردند.
• در روایت دیگر آمده است که حدود 300 سال قبل نادر شاه سه برادر طلاکار به نام‌های احمد، سیف‌الله و زبدالملک را از امپراطوری عثمانی به ایران آورد و این روستا را به عنوان چراگاه قشقایی به احمد سپرد.

زبان و خط مردم روستای زرگر

بر اساس آنچه نقل شده، هنگام جنگ جهانی دوم سه سرباز رومانو به این روستا پناه می‌آورند و طی 10 سال حضور در این منطقه زبان خود را به مردم می‌آموزند. علاقه مردم به این زبان منجر شد تا آن را به زبان محلی‌شان تبدیل کنند. با استناد به منابع تاریخی، رومانی زمانی بخشی از عثمانی بوده که اهالی آن از مرزهای شمالی به ایران مهاجرت کردند.

افراد کهنسال روستا می‌گویند که در زمان جوانی آن‌ها پیرمردی ساکن روستا بوده که زبان روسی می‌دانسته و تمام کارهای خود را به زبان روسی انجام می‌داده است. این فرد آخرین نفری بوده که در این روستا به روسی تسلط داشته و پس از مرگ وی زبان رومانیایی ترویج پیدا کرده است.

برای اولین‌بار زبان‌شناسی به نام «گرنوت وینفور»  بر روی زبان زرگری تحقیق کرد وی این زبان را ترکیبی از زبان رومانیایی اروپایی می‌داند که ریشه آن به روم باستان برمی‌گردد. تکلم به زبان رومانیایی در میان اقلیت‌های مختلف در کشورهایی مانند آلمان لهستان، پرتغال، نروژ، هلند، اسلوواکی، صربستان و غیره دیده می‌شود. ناگفته نماند زبان رومانوهای ایرانی در گذر زمان و به علت همسایگی با شهرهای فارس‌نشین و ترک‌نشین تغییراتی داشته و کلمات فارسی و ترکی به علت تاثیر از ترک‌های شاهسون به آن اضافه شده است. به‌عنوان مثال آن‌ها به خانواده «فمل»، به برنج «ریس»، به شتر «قمیل» و به عدد سه «درن» می‌گویند. بنابراین درک زبان رومانیایی برای کسانی که با زبان زرگری آشنایی ندارند، کار دشواری است.

زبان‌های رومانی، رومایی، جیپسی، چیپ، زرگری یا چگنی زبانی است که مردم کولی یا همان کوچ‌نشینان با آن سخن می‌گویند و در زمره زبان‌های هندو آریایی قرار دارد. این زبان، زبان مادری مردم روستا است، آن‌ها از بدو تولد با کودکان خود به این زبان سخن می‌گویند تا فراموش نشود. در زبان زرگری تشخیص کلمات و معانی آن‌ها دشوار است و جز خودشان که به آن تسلط دارند کسی از معانی واژه‌ها سر در نمی‌آورد. در حال حاضر زبان‌ ساکنین روستای زرگر با زبان‌های رایج دیگر ایران مانند فارسی و ترکی ترکیب شده است؛ طبق گفته اهالی، امروزه زبان زرگری نقش کمرنگی در مکالمات روزمره دارد و متاسفانه رو به فراموشی است.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید با توجه به گفت‌وگوهایی که با اهالی روستا صورت گرفته آن‌ها عنوان کردند که در نوشتار از زبان لاتین استفاده نمی‌کنند؛ تنها به دلیل اینکه زبان زرگری از نظر آوایی و نحوه ادای کلمات به‌ گونه‌ای است که اگر به فارسی نوشته شود تنها با اعراب خوانده می‌شود عده‌ای فکر کرده‌اند که مردم روستا به زبان لاتین می‌نویسند.

بهترین فصل سفر به روستای زرگر

هوای کوهستانی و تمیز زرگر یکی از جذابیت‌های سفر به این روستا است. آب‌وهوای دل‌چسب این منطقه باعث شده که چهار فصل سال برای سفر مناسب باشد اما در بهترین فصل سفر فصل بهار است سرسبزی به اوج خودش می‌رسد و تمام کوهستان‌های اطراف سبز می‌شوند که دیدن آن خالی از لطف نیست.

فرهنگ و سنت‌ روستای زرگر

• در روستای زرگر جرم و جنایتی وجود ندارد و اگر کسی در آنجا جرمی مرتکب شود، از طرف اهالی روستا طرد خواهد شد.
• وفاداری در خانواده زرگری حرف اول را می‌زند؛ که اگر بانویی همسرش فوت شود ازدواج مجدد نخواهد کرد. همچنین ازدواج مجدد مردان متاهل در میان مردمان بومی روستا عملی ناشایست محسوب می‌شود.
• تعصب و پایبندی به حریم خانواده از قوانین نانوشته و مهم این روستا است.
•  از خصلت‌های دیگر مردمان این روستا پایبندی به رسوم و فرهنگ و احترام به اعتقادات پیشینیان است.

آداب و رسوم روستای زرگر

• مردمان این روستا برای مهمانان خاص خود نوعی نوشیدنی به نام «آیرانه سی» سرو می‌کنند که نوعی دوغ با تكه‌های یخ و كره است. 
•  در مراسم عروسی موسیقی را با چوگور اجرا می‌کنند که در آن با مضراب بر تارهای «چوگور» می‌زنند و آوازخوان روستا که «عاشق كتاب» نام دارد، داستان كَرَم و اصلی (1) را می‌خواند. 
• جوانان روستا حتی اگر با غریبه‌ها هم ازدواج کنند باز هم به زبان رومانو صحبت می‌کنند تا از این زبان محافظت کنند.
• اهالی روستا تمایلی به تعارف و تمجید بیش از حد ندارند و به رک‌گویی و صریح بودن معروف‌اند.
• زنان در بین اهالی روستا، جایگاه ویژه‌ای دارد و برای آن‌ها احترام زیادی قائل‌اند. 
• حیاط، حصار و دیوار در معماری خانه‌های مردمان این روستا جایگاهی ندارد و تعیین حیاط و ایجاد حصار در این منطقه را نشانه‌ای از بی‌اعتمادی و بی‌احترامی به بقیه می‌د‌انند.

پاورقی

1. كَرَم، عاشق اصلی دختری ارمنی است، اما پدر اصلی رضایت نمی‌دهد. کرم و اصلی باید سوزانده شوند اما حاکم شهر به جای آن‌ها دو مجسمه به شکل عاشق و معشوق درست می‌کند و می‌سوزاند؛ كَرم و اصلی نیز با هم در شهری دیگر پیمان زناشویی می‌بندند.

افسانه های روستای زرگر

اهالی، چشمه نوپلکس را که نام آن برگرفته از واژه‌ای یونانی و به معنای انسان شکست‌ناپذیر است، محل رویین‌تن شدن اسفندیار می‌دانند. در افسانه‌ها گفته شده که اسفندیار هنگام ورود به این محل چشم خود را بسته و به همین دلیل چشمانش ناحیه آسیب‌‌پذیری بود که در جنگ با رستم موجب شکست وی شد.

غذاهای محلی روستای زرگر

از غذاهای محلی روستای زرگر می‌توان به دمپختک، آش بلغور (یارمه در زبان ترکی) و آش رشته اشاره کرد.

سخن آخر

سرزمین ایران سرشار از شگفتی است و هر نقطه از آن داستان‌هایی برای روایت دارد. در این جاذبه با هم روستای زرگر را شناختیم و با حکایت‌های تاریخی آن آشنا شدیم. شما چه روستایی از کشور ایران را می‌شناسید که قصه‌ای شنیدنی از دل تاریخ دارد؟ آیا تا به حال به روستای زرگر سفر کرده‌اید؟ برای ما از تجربه‌های خود در سفر به این روستا بگویید.