دادگاه عالی آمریکا : سرباز هخامنشی متعلق به ایران است

قاضی دیوان عالی آمریکا دستور داد نقش برجسته باستانی به همان جایی که بیش از هشتاد سال پیش به سرقت رفته بود یعنی ایران بازگردد.

به گزارش خبرگزاری ایسنا، نقش برجسته‌ای که امروز مسوولان میراث فرهنگی، دادگاه آمریکا و رسانه‌های ایرانی و خارجی آن را «سرباز هخامنشی» می‌نامند، اثری ارزشمند و نفیس در ابعاد ۲۰ در ۲۰ سانتی‌متر است که بخشی از صف طولانی سربازان حکاکی شده در ساختمان اصلی محوطه تخت‌جمشید -پرسپولیس یا پارسه- بوده است. این اثر سرنوشتی پرابهام داشته و هم اکنون به موضوعی رسانه‌ای تبدیل شده است.

داستان این نقش برجسته از تصویرهای موجود در موسسه شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو آغاز شد. اسناد باقی‌مانده نشان می‌دهد، نقش برجسته سرباز نخستین‌بار در دهه 1930 میلادی توسط تیمی از باستان‌شناسانِ این موسسه کاوش شده است. هم اکنون نیز می‌توان تصویر مربوط به آن را در میان عکس‌های گرفته شده از محوطه پرسپولیس در اواخر سال ۱۹۳۶ مشاهده کرد.

ماجرا از آنجا آغاز شد که در سال ۱۹۳۶ میلادی یعنی ۸۱ سال پیش، این قطعه را از ایران ربودند. تا سه دهه بعد کسی از سرنوشت نقش برجسته اطلاعی نداشت. حدود پنجاه سال قبل، نقش برجسته سرباز هخامنشی با یک سپر و شمشیر که در اختیار دو فردِ ساکن لندن بود، به موزه هنرهای زیبای مونترال اهدا شد و در این موزه در معرض دید عموم قرار گرفت. اما در سال ۲۰۱۱ بار دیگر سرباز هخامنشی در روز روشن از موزه به سرقت رفت و سر از خانه یک جوان اهل کبک کانادا درآورد که به ادعای خودش چیزی درباره ارزش واقعی آن نمی‌دانست. در تمام این سال‌ها ایران به سبب پیچیدگی‌های حقوقی و نامشخص بودن قوانین، ادعایی درباره مالکیت این اثر در مجامع حقوقی طرح نکرد و امیدی به بازگشت آن نداشت. تا آنکه در آبان ماه سال گذشته شرکت "روبرت ویس" پوستر نمایشگاهی به نام "هنر کهن" را منتشر کرد که تصویر نقش‌برجسته سرباز هخامنشیِ سرقت شده از تخت‌جمشید روی آن چاپ شده بود. در این نمایشگاه قرار بود اثر نقش برجسته سرباز هخامنشی  به ارزش 1.2 میلیون دلار یعنی بیش از یازده میلیارد تومان به فروش برسد.

به گزارش ایسنا سازمان میراث فرهنگی می‌گوید پس از اطلاع از این اقدام، با همکاری مرکز خدمات حقوق بین‌الملل ریاست‌ جمهوری با اقدام قانونی مانع ادامه نمایش اثر و فروش آن در نیویورک شده است.

ابراهیم شقاقی -مدیرکل حقوقی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری- درباره روند استرداد کتیبه‌ سرباز هخامنشی توضیح داد:

پیش از برگزاری نمایشگاه «هنر کهن»، مراوده‌های میراث فرهنگی با دادستانی آمریکا همراه با ارسال تصاویر، شهود و مستنداتی از جای خالی کتیبه هخامنشی در تخت‌جمشید انجام شد. بنا به ادعای مقام مسوول کشورمان، با انجام این اقدامات دادستان آمریکا قانع شد و دستور داد نقش‌برجسته به ایران بازگردانده شود.

از سوی دیگر برگزارکنندگان نمایشگاه اظهار می‌کردند اثری شناخته شده و دارای سوابق روشن هفتاد ساله را به طور قانونی از شرکت A&A خریداری کرده‌اند که تا آن زمان هیچ کس مدعی آن نبوده است.

شقاقی درباره روند قانونی طی شده گفت:

دادگاه کیفری  برای اثبات مالکیتِ اثر به ایران، در مرحله‌ اول اعلام کرد که پرونده جنبه‌ کیفری ندارد. بنابراین با اعتراض ایران، پرونده به دادگاه عالی آمریکا رفت که در طول شش ماه گذشته ما به صورت مداوم پیگیر بازگشت آن بوده‌ایم.

وی همچنین اضافه کرد:

این اثر از همان زمان (توقف در نمایشگاه نیویورک) در اختیار دادستانی آمریکا قرار گرفت، هرچند ایران می‌خواست اثر در دفتر حافظ منافع کشورمان نگهداری شود اما اعلام کردند که باید در همان دادستانی بماند.

 بنا به گفته‌های این مدیرکل در طول هفت ماه گذشته، معاونت میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نامه‌نگاری‌های زیادی را برای برگشت این نقش‌برجسته به کشور انجام دادند، اما هیچ خبری در رسانه‌ها در این زمینه منتشر نکردند تا پس از اطمینان از به نتیجه رسیدن تلاش‌ها آن را به طور کامل خبری کنند. 

در ادامه این گزارش آمده است که مسوولان سازمان میراث فرهنگی می‌خواستند تا پیش از رسیدن این نقش‌برجسته به ایران رای دادگاه را در سکوت خبری نگه‌دارند اما با انتشار خبر در روز سه شنبه از روزنامه نیویورک تایمز شگفت زده شدند.

شقاقی درباره علت عدم اعلام خبر از سوی ایران با بیان اینکه در این گونه موارد معمولا اقدامات تا زمان رسیدن به نتیجه‌ نهایی اعلام نمی‌شود، اضافه کرد:

سازمان میراث فرهنگی هر هفته حداقل دو تا سه نامه برای پیگیری بازگشت این اثر  ارسال می‌کرد، تا اینکه خوشبختانه شنبه گذشته رای به نفع ایران اعلام شد.

مدیر کل حقوقی سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این پرسش که در وضعیت کنونی روابط سیاسی میان دو کشور ایران و آمریکا، چطور امکان بازگشت این اثر تاریخی به ایران وجود دارد تاکید کرد:

تحریم‌ها به مباحث فرهنگی تاریخی بین کشورها ربطی ندارد، از سوی دیگر حکم دادگاه پشت آن است. همچنین رای دادگاه عالی برای اجرای حکم قطعی است و قابلیت تجدید نظر در دیوان عالی کشور آمریکا را ندارد.

#اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.