در پروژه ی گمانه زنی و ساماندهی محوطه‌ باستانی جوشقان-استرک در استان اصفهان که مربوط به عصر آهن است، حجم زیادی از بقایای سوخته انسانی در سازه ای سنگی کشف شد.

آن طور که ایسنا به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری گزارش می دهد؛ سرپرست هیأت گمانه‌زنی و ساماندهی محوطه‌ باستانی جوشقان-استرک، محسن جاوری، در این باره گفت:

محوطه‌ باستانی جوشقان-استرک محوطه‌ای گورستانی متعلق به عصر آهن است که در دو دهه‌ گذشته در معرض تخریب گسترده غارتگران میراث فرهنگی، حفاران غیر مجاز ، لودر و وسایل سنگین کشاورزی قرار گرفته است.

این باستان‌شناس صحبت هایش را اینگونه ادامه داد:

چاله‌های حفاری و تسطیح‌های وسیع روی محوطه تصویر ناخوشایندی به وجود آورده، به نحوی که بیش از ۷۰ درصد آن کاملا از میان رفته و دیگر برای فعالیت‌ها و پژوهش‌های باستان شناختی مناسب نیست.

آن طور که جاوری در این باره می گوید، این کشفیات در حالی است محوطه‌ باستانی جوشقان-استرک با توجه به وسعت آن در این بخش از فلات مرکزی از اهمیت خاصی در مطالعات دوره آهن برخوردار است و می‌تواند اطلاعات جدیدی را در اختیار پژوهشگران قرار دهد .

او افزود:

به همین دلیل گمانه زنی در محوطه‌ی باستانی جوشقان-استرک به منظور شناخت آثار و بقایای فرهنگی موجود و انجام ساماندهی و تدارک برنامه حفاظتی در این محوطه به اجرا درآمد.

این باستان‌شناس ادامه داد:

به این منظور در آغاز گمانه‌ای به ابعاد ۵ متر در ۵ متر در بخش شمال غربی محوطه که کمتر در معرض تخریب انسانی قرار گرفته بود ایجاد شد تا هم بتوان از ماهیت آثار فرهنگی موجود در محوطه شناخت حاصل کرد و هم به بررسی تاریخ و گاهنگاری محوطه پرداخت.

با توجه به صحبت های جاوری، گمانه نخست را به ۲۵ شبکه‌ یک متر در یک متر تقسیم‌بندی و مواد فرهنگی هر شبکه به طور مجزا گردآوری کرده اند تا مطالعه و بررسی این مواد در مراحل بعد با دقت و جزییات بیشتری انجام گیرد.

او اظهار کرد:

در مرحله بعد این شبکه‌ها به طور یک در میان مورد کاوش قرار گرفتند تا در صورت وجود ساختارها و عارضه‌های فرهنگی در شبکه‌های کاوش شده، با دقت بیشتری شبکه‌های کاوش نشده را در مرحله‌ی دوم مورد کاوش قرار داد.

جاوری از این سیستم به عنوان یکی از رایج‌ترین سیستم‌هایی دانست که باستان شناسان معمولا در محوطه‌هایی که چندان شناختی از ماهیت ساخت و سازهای آن ندارند اجرا می‌کنند و ا فزود:

پس از کاوش تمام شبکه‌های یک متر در یک متر و برداشتن لایه‌ی سطحی، معماری سنگی مدوری به قطر حدود دو متر در نیمه‌ی جنوبی مشخص شد که بخشی از آن در دیوارۀ جنوبی گمانه امتداد داشت

او بیان کرد:

دیوارهای این سازه‌ی سنگی از قلوه سنگ‌هایی با قطر ۲۵ تا ۴۰ سانتیمتر با ملات گل به صورت نامنظم ساخته شده و درون آن با قلوه سنگ هایی از همان جنس به قطر متوسط ۲۰ سانتیمتر پر شده است.

این باستان شناس از نکات جالب و بسیار نادر در درون این ساختار را وجود آثاری از بقایای سوخته‌ی انسانی اعلام کرد که حجم نسبتا زیادی را شامل می‌شود.

"جاوری" همچنین از کشف ساختار بقایای یک تدفین دست خورده انسانی در انتهای بخش غربی این ساختار خبر داد که فقط نیم تنه‌ی بالایی اسکلت باقی مانده و بخش‌های پایینی بدن در ترانشه وجود نداشته است.

او گفت:

در ادامه به منظور روشن شدن ساختار کلی سازه مدور، گمانه به اندازه‌ی دو متر در ضلع جنوبی گسترش یافت و با کاوش این قسمت سازه‌ی مدور سنگی به طور کامل از دل خاک بیرون آورده شد.

آن طور که جاوری می گوید، همچنان فعالیت ها در گمانه ی ایجاد شده ادامه دارد و گروه با دقت مشغول ساخت مستندسازی از یافته ها و و بقایای فرهنگی و مادی است.

او افزود:

ساماندهی محوطه نیز نخست با برداشت و تهیه‌ی نقشه‌ی توپوگرافی و تصاویر هوایی برای برنامه‌ریزی بهتر حفاظتی و تهیه پرونده برای ثبت در فهرست آثار ملی آغاز و سپس با برداشت پلان از کل محوطه و ساختار و چاله های حفاری و سایر عوارض طبیعی و انسانی ادامه یافت.

این پروژه ی گمانه زنی با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام شد .