karnaval.ir

زهرا میرزایی

نویسنده ارشد کارناوال

انتشار

23 خرداد 1396

به روز رسانی

15 شهریور 1398

گاهی لازم است به دنیای اطرافمان با دقت بیشتری بنگریم تا زیبایی ها و ظرافت های پیرامون را بهتر درک کنیم. کمی آرام گیریم و از شرشر آب، صدای گوش نواز پرندگان و حتی هیاهوی شهر لذت ببریم. شاید این روزها با دغدغه های فراوانی که داریم کمتر به گیاهان و جانورانی که در چند قدمی ما زندگی می کنند اهمیت بدهیم و در بهترین حالت لبخندی زده و سرسری عبور کنیم.

ازدیاد شهرها و کم شدن محیط مناسب رشد گیاهان و جانوران در ده های اخیر باعث شده تا جانداران مختلف و بخصوص حیوانات آسیب های زیادی را متحمل شوند، به همین علت سالانه شاهد انقراض گونه های مختلف جانوری و بلند شدن فهرست جانداران در حال انقراض هستیم. 

امروز کارناوال قصد دارد شما را با حیوانی دوست داشتنی آشنا کند که متاسفانه در حال انقراض است و اگر قصد دارید آن را از نزدیک ببینید باید هرچه زودتر اقدام کرده و بار سفرتان را ببندید. به معرفی وَشَق ایبری می پردازیم، جاندارانی که به اشتباه به آن ها سیاه گوش هم گفته می شود. به زندگی آن ها می پردازیم تا شاید بیشتر به این جانداران زیبا اهمیت داده شده و از فهرست انقراض خارج شوند. با کارناوال همراه شوید تا به دیار وشق های ایبری یعنی جنوب اروپا برویم.

حیوانات در حال انقراض

fegari

معرفی وشق ایبری | Iberian lynx

وشق ایبری (Iberian lynx) که با نام سیاه گوش ایبری هم شناخته می شود، پستانداری از تیره ی گربه سانان است. شاید با دیدن تصاویر و شکل ظاهری این گربه های زیبا و جذاب تصور کنید که این گربه ها را در آسیا و حتی کشورمان ایران نیز دیده اید اما باید توجه داشته باشید که وشق ایبری حیوانی بومی در جزیره ای در جنوب اروپا با نام ایبری است و وشق های ایرانی یا اوراسیایی با وشق ایبری فرق دارند و این تفاوت را حتی از روی خال ها و شکل ظاهریشان هم می توانید متوجه شوید. البته برخی از محققین عقیده دارند که وشق های ایبری زیرمجموعه ای از وشق های اوراسیایی هستند که بر روی این دیدگاه اختلاف نظر وجود دارد.

اما اصلا وشق ایبری چه نوع جانداری است و چه ویژگی هایی دارد؟

وشق ها نوعی گربه ی وحشی هستند که گوش هایی نوک تیز، چنگال هایی برنده و دندان هایی قوی دارند. تقریبا هر کسی با دیدن این نوع گوبه ها می تواند تشخیص دهد که آن ها وحشی هستند و با گربه هایی که روزانه در کوچه و خیابان ها می بینیم بسیار متفاوتند.

اما متاسفانه این جانداران زیبا و دیدنی با شروع قرن 21 در فهرست جانداران در حال انقراض قرار گرفتند و با تلاش های زیادی که در راستای نجات آنها انجام شده هنوز هم وشق های ایبری از این فهرست خارج نشده اند. امروزه تعدادی از آن ها در اسپانیا و پرتغال نیز وجود دارند که امیدواریم با تلاش های بیشتر مسئولین بر شمارشان افزوده شود.

در ادامه بیشتر با این جانداران دوست داشتنی و منحصر به فرد آشنا خواهیم شد.

وشق ایبری

وشق ایبری

ویژگی های ظاهر وشق ایبری

وشق های ایبری ظاهری شبیه به دیگر گربه سانان دارند با این تفاوت که پوستشان طوسی، زرد و قهوره ای روشن با خال خال هایی اغلب سیاه رنگ است، گوش هایی تیز و پاهایی نسبتا بلند دارند و روی صورتشان تارهایی مانند سیبیل دیده می شود که چهره ی آن ها را عصبانی نشان می دهد.

وشق های ایبری تقریبا 74.7 تا 82 سانتیمتر طول دارند و دُمشان نیز تقریبا 12.5 تا 16 سانتیمتر است که برای یک گربه دُمی بلند محسوب می شود. وزن وشق های ایبری نیز اغلب از 7 تا 15.9 کیلوگرم متغییر می باشد. جثه ی جنس نر آن ها از ماده‌شان بزرگتر است و اغلب نرهای آن ها حداقل وزنی بین 9 تا 10 کیلو داشته و طولشان 70 تا 77.5 سانتیمتر است بنابراین اگر وشقی کوچک جثه دیدید احتمال این که ماده باشد بیشتر است.

اگر باز هم با دقت بیشتری به این جانداران نگاه کنید، متوجه خواهید شد که خال های آن ها در قسمت های پا و بدنشان ریز و متراکم تر است اما این خال ها هرچه به سوی پشت آن ها می رود حالت باریک و بلند به خود می گیرد و تقریبا از حالت خال خال های ریز خارج می شود. حالا که می توانید با دیدن ظاهر این گربه سانان آن ها را تشخیص دهید با هم با دیگر خصوصیاتشان نیز آشنا خواهیم شد.

وشق ایبری

وشق ایبری

بررسی رفتارهای وشق ایبری

تماشای حرکات و رفتارهای مختلف جانوران و حتی از نزدیک دیدن آن ها از فعالیت های مورد علاقه ی انسان های زیادی است و یکی از دلایل ازدیاد باغ وحش ها نیز همین لذت دیدار جانوران مختلف است. عکاسان و عاشقان طبیعت و حیوانات ساعت ها را منتظر می مانند تا تماشاگر یک صحنه ی خاص و یک رفتار ویژه ی جانوران باشند، پس خوب است ما هم کمی در رفتارها و ویژگی های وشق های ایبری دقیق شویم تا بیشتر به عمق فاجعه ی انقراض آن ها پی برده و فکری به حال حل این معزل کنیم. در ادامه بیشتر با رفتارها و خصوصیات مختلف این حیوانات آشنا خواهیم شد.

1- تغذیه وشق ایبری ها

طعمه و غذای اصلی وشق های ایبری خرگوش ها هستند اما در سال های اخیر شمار خرگوش های وحشی در اروپا به شدت کاهش یافته و همین یکی از مهم ترین دلایل انقراض وشق ایبری ها و کاهش شمار آن هاست. با کم شدن شمار خرگوش ها وشق های اروپایی به شکار کبک، اردک، خوک های کوچک یا حتی گوزن های ضعیف و با جثه های کوچکتر روی آورده اند. اما باز هم هنوز خرگوش ها به عنوان اصلی ترین غذای آن ها شناخته می شود.

وشق ایبری

وشق ایبری

2- تولید مثل

وشق های ایبری در فصول جفت گیری به دنبال جفت مناسب گشته و به زاد و ولد می پردازند. اغلب آن ها در ماه های مارس تا سپتامبر (فروردین تا مهر) تولید مثل می کنند و در این ایام جفت ماده در قلمروش شروع به جستجوی جفت نرِ مناسب برای خود می کند.

دوره ی بارداری وشق ها تقریبا دو ماه است و آن ها در هر بار بارداری بین 2 تا 3 فرزند به دنیا می آورند اما به ندرت دیده می شود که آن ها یک، چهار و یا حتی پنج فرزند را هم در یکبار بار بارداری به دنیا بیاورند. نوزادان این حیوانات نیز در هنگام تولد وزنی حدود 200 تا 250 گرم دارند.

نوزادان وشق های ایبری بین 7 تا 10 ماه مستقل می شوند اما اغلب تا بیست ماهگی با مادر خود می مانند. فرزندان وشق ها تا یک سالگی به بلوغ جنسی می رسند و قابلیت زاد و ولد پیدا می کنند.

طول عمر هر وشق ایبری به صورت متوسط حدودا 13 سال است اما کمتر وشقی این روزها به این سن می رسد و به دلیل شرایط نامناسب زندگی در سنین پایین تر می میرند. جالب است بدانید که فرزندان یک خانواده ی وشق های ایبری رفتار دوستانه ای با هم ندارند و از حدود 30 روزگی تا 60 روزگی با هم به شدت با خشونت رفتار می کنند که اوج این درگیری ها در 45 روزگی می باشد. این درگیری ها گاهی آن قدر شدید می شود که به قتل یک یا حتی دو فرزند می انجامد.

وشق ایبری

Rafa Irusta

وشق ایبری

دلایل انقراض وشق های ایبری

از مهم ترین دلایل کم شدن تعداد این جانوران همانطور که قبل تر هم اشاره کردیم کاهش شمار خرگوش های وحشی است؛ یعنی همان غذای اصلی این حیوان. اما علل دیگری نیز در این موضوع دخیل بوده و دست به دست هم داده اند تا وشق های ایبری در لیست حیوانات در حال انقراض باقی بمانند.

از دیگر علت های انقراض این جانوران شیوع دو نوع بیماری در بین سال های 1952 تا 1988 میلادی بود که باعث کمتر شدن شمار خرگوش ها و کاهش تعداد وشق های ایبری شد. این روند تا جایی ادامه داشت که در سال 2011 و 2012 میلادی وضعیت وشق ها بحرانی گزارش شد و مسئولین تلاش کردند با زیاد کردن شمار خرگوش ها به وشق های ایبری کمک کنند اما به دلیل عدم رعایت بهداشت مناسب در حمل و نقل و نگهداری خرگوش ها در سال 2013 میلادی، نوعی بیماری دیگر گریبان گیر خرگوش ها و وشق های ایبری شد که شمار بیشتری از وشق ها را نابود کرد.

علاوه بر همه ی این موارد از دلایل دیگر کم شدن تعداد وشق های ایبری شکار آن ها توسط روباه های قرمز و خدنگ های مصری (Herpestes ichneumon) می باشد که به راحتی این وشق ها را از پای در می آورند. سیاه گوش های ایبری اغلب جثه های کوچکی دارند به همین دلیل جانداران مختلفی به آن ها شکار می کنند و همین باعث کم شدن تعدادشان می شود.

اما باز هم دلایل انقراض این حیوانات دوست داشتنی به همین جا ختم نمی شود؛ یکی از دیگر علت های اصلی کم شدن تعداد آن ها کم شدن و از بین رفتن زیست بوم مناسب برای زندگی آن هاست که با پیشرفت شهرسازی بر این بحران افزوده می گردد. شاید از نظر شما کوچک شدن زیستگاه حیوانات زیاد مهم جلوه نکند اما باید بدانید که زیستگاه نقش مهمی در زندگی وشق های ایبری دارد. آن ها برای زندگی و شکارشان قلمروهایی بین 10 الی 20 کیلومتر مشخص کرده و در آن فعالیت می کنند، آن ها با استفاده از ادرارشان قلمرو خود را مشخص کرده و در آن فرمانروایی می کنند اما این روزها در مناطق زیادی شاهدیم که به دلیل کمبود مناطق مناسب برای زندگی، آن ها را در کنار جاده ها نیز می بینیم که اصلا برای این جانداران شرایط مناسبی نیست.

در شرایط ایده آل و زمان هایی که وشق های ایبری در معرض انقراض قرار نداشتند هرکدام دارای قلمروهایی به پهنای 100 کیلومتر داشتند و مواد غذایی کاملا در دسترس آن ها بود اما امروزه دیده می شود که حتی 5 کیلومتر قلمرو نیز ندارند. جالب است بدانید که برای پرورش حدود 50 وشق ایبری ماده نیاز به 500 کیلومتر فضای آزاد است. 

محققین یکی دیگر از دلایل انقراض وشق ها را ساخت جاده هایی در اطراف محیط زندگی این جانداران می دانند که در ان ها رانندگی با سرعت بالا کاملا مجاز است و آمار تصادفات این جانداران را بسیار بالا برده است. آمارها نشان می دهند که در سال 2014 میلادی 22 وشق ایبری بر اثر تصادف جان خود را از دست دادند که با توجه به جمعیت آن ها تعداد بسیار زیادی است البته هم اکنون انجمنی با نام (WWF) در اسپانیا به وجود آمده که اعضای آن قصد دارند اقداماتی جدی در زمینه ی حفاظت از وشق های ایبری انجام دهند و از کشته شدن آن ها در جاده ها جلوگیری نمایند.

متاسفانه شکار غیر قانونی درباره ی وشق های ایبری نیز وجود دارد، شکارچیان بی ملاحظه به دلیل استفاده و فروش پوست این جانداران آن ها را به صورت غیر قانونی و بی رحمانه شکار می کنند. حتی برخی از شکارچیان می گویند که این کار را برای حفاظت از خرگوش ها و حیوانات خانگی خود انجام می دهند زیرا وشق ها آن ها را شکار می کنند و به مزرعه ی آن ها آسیب می رسانند. این در حالی است که از سال 1970 میلادی شکار این حیوانات خلاف قانون است اما به دلیل عدم نظارت صحیح شاهدیم که هنوز تعداد زیادی از وشق های ایبری توسط گلوله، تله و... شکار می شوند حتی دیده شده آن ها طعمه ی تله هایی شده اند که برای حیوانات دیگر کار گذاشته شده است.

مهم ترین دلیل مرگ وشق های ایبری:

علاوه بر محیط زیست نامناسب و کمبود خرگوش ها با بررسی های انجام شده متوجه شده ایم که مهم ترین دلیل انقراض وشق های ایبری وارد شدن ضربه به آن هاست که باعث ناباروری جنس نر آن ها می گردد و به مرور لطمه ی شدیدی به جمعیت آن ها می زند.

مطمئنا تنها راه نجات این جانداران تصحیح زیر ساخت هاست و باید فکر اساسی و کارآمد درباره ی آن ها شود، پیش از این که فرصت از دست رود.

وشق ایبری

وشق ایبری

Jaume Capdevila

اقدامات انجام شده برای جلوگیری از انقراض وشق های ایبری

خوشبختانه تا به امروز اقدامات زیادی برای کاهش سرعت انقراض این جانداران و خارج شدن آن ها از فهرست جانوران در حال انقراض انجام شده است که می توان آن ها را به موارد زیر محدود کرد:

  • ساخت مناطق حفاظت شده برای آن ها تا از گزند برخورد با اتومبیل ها و شکار بی رویه در امان بمانند.
  • زیاد کردن تعداد خرگوش های وحشی در مناطق زندگی وشق های ایبری.
  • پرورش وشق ها در کلینیک و باغ وحش ها
  • نصب دوربین های مدار بسته در مناطق مختلف زندگی وشق ها برای سرشماری دقیق تر آن ها
  • ممنوع کردن شکار این جانوران
  • واکسیناسیون وشق ها برای جلوگیری از شیوع بیماری های باکتریایی و عفونی
  • ازدیاد محیط های مناسب برای زیست آن ها

اما متاسفانه با همه ی این تلاش ها به دلیل این که وشق های ایبری به سختی می توانند خود را با شرایط جدید زندگی و محیطی وفق بدهند و اسارت نیز تاثیر زیادی بر رفتارهای اصیل آن ها می گذارد همچنین شاهدیم که این حیوانات در حال انقراض هستند.

وشق ایبری

وشق ایبری

بررسی پراکندگی جمعیت وشق های ایبری | زیستگاه 

نمودار جمعیتی وشق های ایبری بین سال های  1960 تا 2007 میلادی نشان دادند که جمعیت این جانوران در طی حدود 20 سال تقریبا 80 % کاهش یافتند. تعداد آن ها در سال 1960 میلادی  3000 و در سال 2007 میلادی 400 راس بود که این روند بدتر نیز شد و در سال 2002 تنها 200 راس وشق ایبری روی کره ی زمین وجود داشت اما این کاهش باز هم ادامه داشت تا نهایتا در سال 2005 میلادی تعداد آن ها به 100 مورد رسید که بسیار فاجعه آمیز بود. در آن زمان پارک ملی دونانا (Doñana National Park) در اسپانیا به عنوان تنها محل زندگی وشق های ایبری شناخته می شد.

روند کاهش تعداد این حیوانات ادامه داشت تا این که در سال 2007 میلادی 15 راس وشق در کاستیا-لامانچا (Castile-La Mancha) در مرکز اسپانیا نیز کشف شدند. شمار آن ها در سال 2009 میلادی 99 تا 158 راس برآورد شد که با این حال باز هم در فهرست در حال انقراض بودند. از آن زمان تا سال 2013 فعالان محیط زیست و مسئولین ایبری تلاش کردند تا این جانوران زیبا را از خطر انقراض رهایی دهند، آن ها با نظارت بیشتر و مناسب سازی محیط های زیست مناسب در صدد این کار بر آمدند و در نهایت موفق شدند شمار آن ها را در سال 2013 به 309 نفر افزایش دهند.

در سال 2014 میلادی تایید شد که پرتغال هم مکان خوبی برای زیست این حیوانات است و شماری از آن ها در این کشور نیز دیده شده اند به همین دلیل اسپانیا و پرتغال قرارداری را امضا کردند که در آن 2000 هکتار زمین در پرتغال به وشق های ایبری اختصاص داده شد که این کار مثمره ثمر بود و به بقای آن ها کمک شایانی کرد اما باز هم این جانوران در فهرست در معرض انقراض ها قرار دارند.

به طور کلی می توان گفت که وشق های ایبری ترجیح می دهند در محیط هایی زندگی کنند که از لحاظ پراکندگی پوشش گیاهی شرایط ناهمگنی داشته باشد یعنی علفزارهایی را می پسندند که محیطی باز با درختچه های گوناگون و متراکم داشته باشد، درختچه هایی مانند عرعر، بلوط، چوب پنبه یا بوته هایی مثل توت فرنگی اما متاسفانه اکثر جمعیت آن ها در مناطق کوهستانی زندگی می کنند.

در اویل قرن 19 وشق های ایبری در اسپانیا، پرتغال و جنوب فرانسه دیده می شدند که با شروع قرن بیستم همه روزه از شمارشان کاسته شد، به طوری که جمعیت آن ها در اسپانیا تقریبا 100 حیوان بود که از آن ها فقط 25 راس ماده بودند که نهایتا با همه ی تلاش هایی که در زمینه ی زیاد شدن جمعیت آن ها انجام شد تعدادشان به 404 در سال 2015 میلادی رسید.

خوشبختانه در سال های اخیر تعدادی از وشق های ایبری در جنگل های اطراف مدیترانه نیز دیده شده اند که محیطی باز و با بیشه هایی زیبا دارد. به این زیستگاه های مدیترانه ای وشق ها زیستگاه مارکیز (marquis) هم گفته می شود.

 پارک ملی دونانا

پارک ملی دونانا

پارک ملی دونانا

تحقیقات ژنتیکی بر روی وشق ایبری

از سال ۲۰۱۲ میلادی تا کنون برای جلوگیری از انقراض این گونه ی منحصر به فرد و حمایت از آن ها، محققین شروع به تحقیقاتی ژنتیکی بر روی این موجودات کردند تا بتوانند در همین زمینه برنامه های بهتری برای محافظت از آن ها تدارک ببینند اما این آزمایشات هم زیاد نتیجه بخش نبود و دانشمندان هنوز هم نتوانستند راهکاری ژنتیکی برای حمایت از این جانوران به دست آورند.

بنابر تحقیقاتی که در سال2015 میلادی بر روی DNA وشق ها انجام گرفت، دانشمندان متوجه شدند که طیف وسیعی از وشق های ایبری وجود دارند و وشق هایی هم که در جنوب فرانسه و شمال ایتالیا زندگی می کرده اند (در دوران انقراضی پلیستوسن و هولوسن) نیز جزئی از همین وشق های ایبری در حال انقراض محسوب می شده اند.

وشق ایبری

حقایقی درباره وشق ایبری

با همه ی این تفاصیل شاید هنوز هم متوجه نشده باشید که وشق های ایبری چقدر در معرض انقراض هستند. در این بخش به عنوان یک جمع بندی حقایقی جالب را درباره ی این حیوانات دوست داشتنی جمع آوری کردیم و امیدواریم از خواندنشان لذت ببرید:

-وشق ایبری نادرترین گونه ی گربه سانان در اسپانیاست.

-تفاوت فاحش این حیوانات با دیگر گربه سانان جثه ی کوچک و پوست زیبایشان می باشد.

-وشق های ایبری شکار خرگوش، آهو و اردک را ترجیح می دهند.

-وشق های ایبری از جمله هزاران پستاندار گوشتخواری هستند که امروزه در معرض انقراض قرار دارند.

-وشق در زبان یونانی به معنای درخشان است.

-باروری وشق های ایبری اغلب 60 روز طول می کشد.

-طول عمر وشق ها به صورت معمول 13 سال است.

-وشق های ایبری از جمله آسیب پذیرترین گونه های گربه سانان می باشند.

-اگر از تصادف وشق های ایبری جلوگیری شود تعداد زیادی از آن ها نجات پیدا خواهند کرد.

وشق ایبری

وشق ایبری

توصیه کارناوال

کارناوال به عنوان رسانه ای گردشگری پیشنهاد می کند در سفرها و گردش هایتان کمی بیشتر به حیوانات و بخصوص گونه های گیاهی و جانوری هر منطقه توجه کنید زیرا شاید چند سال دیگر برای دیدن برخی حیوانات خیلی دیر شده باشد.

برای آشنایی با برخی از دیگر جانوران در حال انقراض می توانید روی لینک های زیر کلیک نمایید:

کانگورو درختی طلائی پوش

طوطی گلو آبی

حیوانات در حال انقراض

حیوانات در حال انقراض 2

لاکپشت پوزه عقابی

وشق ایبری

سخن آخر

آیا تا به حال وشق ها را از نزدیک دیده اید؟

از نظر شما برای نجات حیوانات در حال انقراض باید چه اقداماتی انجام داد؟

نظرات و پیشنهاداتتان را با ما در میان گذارید.

زمانی موفق خواهی شد که شوقت به موفقیت، بیشتر از تَرست از شکست باشد.

آیا این مطلب مفید بود؟

1 دیدگاه

جدید ترین دیدگاه

tina habibi mash

عالي بود مرسی ولی عکس صفحه اصلی خیلی بده توی مطلب عکسای جذاب تری هست

انتشار:23 خرداد 1396

آیا این دیدگاه مفید بود؟

اپلیکیشن کارناوال

با نصب اپلیکیشن کارناوال، کنترل سفر را این بار شما به دست بگیرید. در این اپلیکیشن شما دنیایی از امکانات و خدمات را همیشه و همه جا در جیب خود دارید؛ آشنایی با جاذبه ها و فرهنگ شهرها و کشورهای مختلف، رزرو آنلاین بلیت هواپیما و یا حتی رزرو انواع اقامت بسته به سلیقه و بودجه ای که دارید. اپلیکیشن کارناوال یعنی کنترل سفر در دست شما.

Android

IOS

مجوزها و نمادها

هدف اصلی کارناوال این است که بهترین خدمات گردشگری را به صورت آنلاین به کاربران خود ارائه دهد. هر آن چیزی که برای سفر خود نیاز دارید را از کارناوال بخواهید؛ از آشنایی با جاذبه ها، سوغات و غذاهای محلی تا رزرو آنلاین بلیت هواپیما و انواع اقامتگاه. در هر جا و در هر ساعت از شبانه روز، می توانید به صورت آنلاین خدمات سفر خود را رزرو کنید و یا هر سوالی دارید از ما بپرسید. کارناوال کنترل سفر شماست!

کلیه حقوق مادی و معنوی کارناوال برای شرکت کاروان سفر های هیرمان محفوظ است. استفاده از محتوای سایت تنها در صورت پذیرش شرایط و ضوابط امکان پذیر است.