نگاهی بر آتش سوزی جنگل های زاگرس

به نقل از ایرنا، اردیبهشت از میانه گذشته بود که مراتع دژسلیمان در گچساران آتش گرفت و شعله‌های آن به پلاک انبارشاهی و تپه‌های مجاور کوی کارکنان دولت گچساران رسید. نیروهای مردمی‌ و آتش نشانی آتش را مهار کردند اما از ۲۳ اردیبهشت ماه به بعد هر روز قسمتی از مراتع و جنگل‌های گچساران در آتش سوخت. بیش از ۲۰۰ هکتار پوشش علفی، بوته‌ای و درختی تپه‌های بنگه، انبارشاهی و دشت ابدالان  مارین در آتشی که گفته می‌شود به عمد و بر اثر بی احتیاطی اهالی افروخته شده بود خاکستر شد.

 فقط در روز ۲۷ اردیبهشت ماه ظرف ۴ ساعت حدود ۲۵ هکتار پوشش گیاهی، رملک، بلوط ، بادام و گونه‌های علفی خشک  را در طبیعت پیرسبز، منطقه نارک از میان رفت. در نهایت آتش به کوه بی بی جان آباد، خنگ بنارو گناوه لری رسید و هر چه بر سر راهش بود خاکستر کرد. آتشی که اولین نبوده و قطعا آخرین ‌آتش‌سوزی سال ۹۹ هم نخواهد بود. اصلی‌ترین آتش‌سوزی‌ها در مناطق خائیز در استان کهگیلویه و بویراحمد و منطقه شکارممنوع کوه‌سیاه در استان بوشهر رخ داده است.

چرا این آتش‌سوزی‌ها نگران کننده است؟

در سال ۹۶ در ۹۰ فقره آتش‌سوزی، ۵۳۵ هکتار و در سال ۹۷ در۵۰ فقره آتش‌سوزی ۳۵۵ هکتار و در سال ۹۸ ، ۳۵۰ هکتار از جنگل‌ها و مراتع استان در آتش سوخت اما این بار موضوع فرق می‌کند. بارندگی‌های دو سال اخیر باعث شده ارتفاع مراتع گاه تا یک متر هم برسد و پس از خشک شدن همچون انبار باروتی عمل کنند و حجم خسارت‌ها را نسبت به گذشته چندین برابر افزایش دهند. فقط در دو هفته اول ‌آتش‌سوزی‌ها  در مناطق گرمسیری بیش از ۳۰۰ هکتار از اراضی و مراتع و جنگل‌های گچساران در آتش سوخته است و با خشک شدن مراتع بخش سردسیری استان که عمده پوشش آن جنگلی و از نوع درختان بلوط و بنه است خسارت‌های جبران ناپذیری به بار می‌آید. 

اهمیت کهگیلویه و بویراحمد در زاگرس به اندازه اهمیت زاگرس برای ایران است. حدود ۲۰ درصد از ۶ میلیون هکتار جنگل‌های زاگرس در استان کهگیلویه و بویراحمد است که یک درصد وسعت و جمعیت کشور را دارد. آتش‌سوزی در استانی که  ۸ درصد جنگل‌های کشور را در خود جای داده و تراکم جنگلی در آن بسیار بالاست می‌تواند علاوه بر زندگی انسان‌ها، برای حیوانات و حیات وحش نیز مخاطره آمیز باشد.

سرچشمه ۴۰ درصد از آب‌های شیرین کشور، در  جنگل‌های زاگرس است  و هر خطری که این جنگل‌ها را تهدید کند بر جغرافیای ایران هم تاثیر خواهد گذاشت.خشکی و یا تخریب  جنگل‌های زاگرس علاوه بر بحران آب، تمامی مناطق ایران را درگیر گرد و غبار می‌کند. کشاورزی، دامداری و فرهنگ شهرها و روستاهای کشور دچار تغییرات اجباری می‌شود و این‌ها بخشی از مشکلاتی است که اهمیت موضوع جنگل‌های زاگرس را دو چندان می‌کند.

نقش انسان در آتش افروزی‌ها

بر اساس آنچه که غلامحسین حکمتیان -مدیر کل منابع طبیعی استان- می‌گوید سهم طبیعت در خودسوزی حدود ۱۰ درصد است و ۹۰ درصد ‌آتش‌سوزی‌ها منشا انسانی دارد. وی می‌افزاید:

برخی کشاورزان کاه و کلش خشک به جامانده از کشاورزی سال قبل را آتش می‌زنند اما آتش مرز اراضی  را رد می‌کند و از کنترل خارج شده و و سر به کوه و جنگل می‌گذارد.

او ادامه می‌دهد:

گاهی تفریحات ساده مردم برای طبیعت گران تمام می‌شود به عنوان مثال  برخی آتشی که افروخته اند را به صورت کامل خاموش نمی‌کنند  که وزیدن نسیم می‌تواند باعث گر گرفتن این آتش شود.

حکمتیان همچنین می‌گوید:

جرقه تیراندازی‌های تفریحی در طبیعت هم می‌تواند زمینه ساز یک ‌آتش‌سوزی باشد.

وی می‌گوید:

مواردی از خسارات وارد شده ناشی از اتفاقات طبیعی مانند صاعقه و خاصیت ذره بینی شیشه و فلز رها شده در طبیعت و داغ شدن زیر نور آفتاب بوده است که این اشیا نیز توسط خود انسان‌ها به طبیعت منتقل شده اند.

البته کیست که نداند برخی افراد سود جو برای زغال گیری، بلوط‌ها را ایستاده می‌سوزانند و فردای روز مهار کردن آتش، زغال به جا مانده از آتش بازی خود را در گونی می‌ریزند و کنار جاده‌ها می‌فروشند.

طمعکاران و زمین خواران نیز در این موضوع نفع می‌برند و برای برداشت یک کیلو گرم گندم بیشتر و یا کاشت یک درخت اضافه تر مرزهای منابع طبیعی را آتش می‌زنند تا دست درازی‌شان به طبیعت راحت تر انجام شود. دیده شده که شکارچیان نیز گاهی  آتش افروزی می‌کنند تا محیط بانان و قرق بان‌ها را به سمت دیگری بکشانند و خود به شکار بپردازند.

البته همه این موارد نیاز به بررسی و  پیگیری و پیگرد قانونی دارد که در همه سالهای گذشته قرار بوده انجام بشود و تاکنون خروجی هم نداشته است.

اعتبارات ناچیز و آتش‌های مهار ناشدنی

آنچنان که مدیر کل منابع طبیعی می‌گوید اعتبارات سالانه این اداره در حدی است که تنها بتوانند با آن حقوق نیروها را پرداخت کرد.

وی ادامه می‌دهد:

داشتن بالگرد اطفای حریق و یا بالگرد انتقال نیرو و تجهیزات به مناطق صعب العبور هم مستلزم صرف هزینه‌های بسیار برای نگهداری در طول سال است که اعتبارات ناچیز منابع طبیعی،  پاسخگوی حل این نیاز و مشکل نیست.

اما الزامات پدافند غیر عامل حکم می‌کند که تجهیزاتی مثل بالگرد را تهیه و خریداری کرده و در مواقع بحران در اختیار دستگاه‌ها قرار دهد. تجهیزاتی که هزینه نگهداری باعث شد هیچ دستگاهی به تنهایی جرات مطالبه آن را نداشته باشد.  

وحید محمدی تبار مدیر کل بحران استان می‌گوید:

در سال ۹۸ و ۹۹ یک ریال اعتبار و بودجه برای بحث ‌آتش‌سوزی‌ها و حتی آموزش اختصاص داده نشده است.

پس می‌توان نتیجه گرفت این ترس چندان هم بی دلیل نبوده است.

احتمال مهار ‌آتش‌سوزی تا امشب

سید فرشید تقی‌زاده -مدیرکل دفتر ایرنا در یاسوج- خبر از اطفای بخش عظیمی ‌از آتش‌سوزی‌ها می‌دهد، اما تاکید می‌کند که بخش صعب‌العبور نیاز به بالگردهای آبپاش و تجهیزات دارد. وی درباره آخرین تحولات این آتش‌سوزی می‌گوید با توجه به پوشش انبوه جنگل‌ها و به دلیل دما و گرمای زیاد، این منطقه در معرض آتش‌سوزی بوده است و از سویی دیگر برخی از عوامل همچون گردشگران، روستاییان و کشاورزان هم ممکن است سبب آتش‌سوزی شده باشند. تقی‌زاده همچنین با اشاره به آتش‌سوزی در منطقه خائیز می‌گوید به دلیل وزش باد و صعب‌العبور بودن منطقه عملیات، مهار آتش به طول انجامید و در همین باره ستاد مدیریت بحران توسط استانداری تشکیل‌شده است.

اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.