karnaval.ir

مهدیه اکبری پارسا

نویسنده ارشد کارناوال

انتشار

06 آذر 1397

به روز رسانی

15 شهریور 1398

به نقل از خبرگزاری ایلنا، این روزها عمیق شدن ترک های زمین در نزدیکی تخت جمشید و نقش رستم باعث شده تا این آثار مهم تاریخ ایران در خطر موزه ای شدن قرار بگیرند و ارتباط خود را با دنیایی که نخستین بار در آن ساخته شدند از دست بدهند. 

بر اساس این گزارش منتشر کرده، مدتی است در نزدیکی آثار باستانی استان فارس مانند نقش رستم، تخت جمشید و پاسارگاد ترک های عمیقی در زمین به وجود آمده و این آثار را در معرض تهدیدهایی چون فروپاشی قرار داده است. میراثی که از 2500 سال بلاهای مختلف طبیعی جان سالم به دربرده اند اما امروز به دلیل برداشت های بی رویه آب های زیرزمینی با خطر تخریب رو به رو هستند. در حال حاضر در محدوده نقش رستم و اطراف تخت جمشید ترک ها و شکستگی هایی با عمق زیاد در بستر زمین دیده می شود که پهنای برخی از آنها به دو متر می رسد و اگر بر عمق و تعداد آنها اضافه شود به خطری جدی برای آثار هخامنشی استان فارس تبدیل می شوند. 

در همین زمینه، افشین یزدانی، باستان شناس و عضو شورای فنی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید، در صحبتی به شکل‌گیری و ایجاد ترک ها و فرونشست هایی در منطقه مرودشت و حریم محوطه میراث جهانی تخت جمشید اشاره کرد و گفت: 

با توجه به نزدیکی فروچاله‌ ها و نشست‌ ها و بازشدگی زمین نسبت به تختگاه شهر پارسه (تخت جمشید) باید گفت اگرچه بیشتر بخش‌ های تختگاه بر روی صخره‌ ها و برون‌ زدگی‌ های صخره‌ای در دامنه کوهستان مهر بنا شده است اما به دلیل آنکه قسمت‌ هایی نیز وجود دارد که روی نهشت خاک رس دشت بنا شده، این خطر و احتمال وجود دارد که ادامه برداشت آبهای زیرزمینی و تخلیه سفره‌ های آب در بستر عمیق زمین منجر به ایجاد فروچاله‌ های مشابه و حتا بسیار بزرگتر در بخش‌ های رسی زیر دیواره تختگاه شود که به دلیل نیروی وزن بسیار زیاد بنای تخت جمشید می‌ تواند موجب فرونشست‌ های جدی و ایجاد فرورفتگی و ترک ها و شکستگی‌ های ساختاری در بخش‌ های فرو نشسته شود. 

کاهش میانگین بارندگی‌ ها، توسعه بدون آینده‌‌نگری کشاورزی و کشت گندم، ذرت و حتا برنج، ساخت سدهای متعدد در بالا دست و حفر هزاران چاه در منطقه، باعث کاهش منابع آب‌ های زیرزمینی و فرونشست زمین شده است.  

آقای یزدانی در مورد تاثیراتی که سدها بر روی این منطقه گذاشته اند، گفت:

در حوضه آبریز دشت مرودشت که شامل مناطق مرتفع شمال استان فارس می‌ شود، شاهد ساخت چندین سد بزرگ مخزنی در یک دهه گذشته بوده‌ایم از جمله سد تنگه بلاغی در پاسارگاد روی رودخانه پلوار که در نهایت وارد دشت مرودشت می‌ شود. با ساخت این سد ضمن در معرض خطر قرار دادن محوطه‌ های بسیار از دوره‌ های مختلف فرهنگی که در حوضه دریاچه آن واقع شده‌ اند، گذرگاه باستانی و بسیار جالب توجه تنگه بلاغی که یک پتانسیل قوی برای توسعه گردشگری در منطقه به شمار می‌رود، مسدود و پس از ساخت موجب شد تا بستر رود پلوار برای همیشه به یک بستر خشک بدل شود.

وی در ادامه توضیح داد: 

افزون بر این سد درودزن که بزرگ‌ترین سد استان فارس است و سد تازه‌ساخت سلمان فارسی روی دیگر رود دشت مرودشت یعنی رود کر سبب شده‌اند تا ضمن خشک شدن کامل دریاچه‌های طشک و بختگان؛ این رود نیز به یک بستر نیمه خشک و بی‌جانِ متعفن بدل شود. این درحالی است که این دو رود شریان‌های حیات و زندگی بخش دشت مرودشت به شمار می‌رفتند و از دیرباز آبراه‌هایی در دشت ایجاد شده بود که به صورت یک شبکه مویرگی آب را به تمام مناطق دشت می‌ رساند و به همین سبب هم این منطقه همواره از بارورترین مناطق کشاورزی ایران محسوب می‌ شد. خشک شدن این رودها ضمن عدم مدیریت کافی موجب فشار افزون بر منابع آب زیرزمینی در جهت سیراب ساختن کشتزارهای گندم، ذرت، برنج و دیگر مواد کشاورزی شده است. حفر چاه‌های عمیق و استفاده دائمی از موتور آب و کشت غرقابی و کشت‌ هایی چون برنج و ذرت سبب شده تا ذخیره آب‌ های زیرزمینی به شدت رو به افول نهد.

مردم مرودشت بی‌نصیب از درآمدهای تخت جمشید

این عضو شورای فنی پایگاه میراث جهانی تخت جمشید اعتقاد دارد که تغییر درآمد مردم از کشاورزی به گردشگری و تاثیردادن درآمد حاصله از بازدید از آثار باستانی در زندگی آنها می تواند تا اندازه ای این مشکلات را حل کند: 

مشکل بزرگی که مردم مرودشت با آن روبه‌رو هستند، اتکا به اقتصاد کشاورزی محور است چراکه از یکسو، توسعه صنعتی محدود بوده و در زمینه گردشگری و صنعت درآمدزای توریسم هنوز در گام‌های نخست به سر می‌بریم و به هیچ رو نتوانسته‌ایم آن درآمدی که وجود محوطه‌ هایی چون تخت جمشید، نقش رستم، پاسارگاد در کنار فرهنگ غنی عشایری، زندگی روستایی و طبیعت خاص منطقه در قالب بوم‌گردی و طبیعت‌گردی برای ما فراهم کند را به دست آوریم و همین ضعف در رشد و توسعه صنعت گردشگری نیز سبب شده تا وزنه و بار اقتصادی تا حد زیادی بر پایه توسعه کشاورزی و بهره‌ برداری حداکثری از آب و خاک به هر شکلی چون کاشت برنج در پای نقش رستم و در چند قدمی ترک‌های ناشی از فرونشست باقی بماند. 

در کل می توان این گونه گفت که توسعه کشاورزی در مرودشت بدون استفاده از شیوه‌ های به روز مدیریت آب، کاشت و برداشت در سطح استانداردهای جهانی و استفاده بی‌ رویه از آب‌ های زیر زمینی و حفر هزاران حلقه چاه کشاورزی باعث شده تا مشکلات ترک زمین به وجود آید. 

حفر چاه با مجوز استانداری

آقای یزدانی، مشاور بازنگری حریم تخت جمشید و نقش رستم در سال ۱۳۹۰ در مورد نحوه صدور مجوز استفاده از چاه های زیرزمینی در حریم تخت جمشید چنین گفت: 

ما حریم یکپارچه برای این منطقه در نظر گرفتیم؛ همچنین در ضوابط تاکید کردیم که حفر هر نوع چاه در حریم تخت جمشید باید با نظر کارشناسان میراث فرهنگی انجام شود اما متاسفانه در آن سالها یکی از زمین‌داران بانفوذ منطقه که درصدد حفر چاه بود و از پایگاه میراث جهانی تخت جمشید مجوز دریافت نمی‌ کرد، درصدد پیگیری امر برآمد و در نهایت منجر به این شد تا از طریق استانداری نامه‌ ای به تخت جمشید ارسال ‌گردد که اختیار ارائه مجوز حفر چاه را از میراث فرهنگی به استانداری منتقل می‌ کرد. اکنون نیز این امر ادامه دارد و از آن زمان به بعد شاهد صدور مجوزهای متعدد حفر چاه در حریم این محوطه میراث جهانی بوده‌ ایم.

این باستان‌شناس در ادامه صحبت هایش یادآور شد:

در جریان کاوش‌هایی که در سال۱۳۸۷ در نزدیکی تختگاه و پلکان بزرگ و رودی تخت جمشید به انجام رساندیم، تعدادی چاه آب برای برداشت و تهیه آب شرب متعلق به دوره هخامنشی بدست آمد که نشان می‌ داد در آن دوران تنها با حفر۳ متر لایه‌های آب‌های زیر زمینی هویدا می‌ شد و امکان برداشت آب فراهم بود. این امر تا چند دهه پیش نیز مشاهده می‌ شد در حالی که امروزه سطح آب به بیش از ۱۰۰ متر افت کرده است.

خطر موزه‌ای شدن تخت جمشید وجود دارد

آقای زیدانی، مشاور بازنگری حریم‌های تخت جمشید و پاسارگاد در ادامه از زیست بومی که تخت جمشید و نقش رستم در آن ساخته و شکل گرفته اند سخن گفت و افزود: 

نکته بسیار مهم عجین بودن میراث‌ فرهنگی و زمینه‌ های شکل‌گیری تمدنی با زیست بوم و جغرافیای طبیعی است. با تغییر زیست بوم مرودشت و منطقه تخت جمشید و نقش رستم از یک دشت پر آب و بارور، دارای چشمه‌ های پرآب و رودخانه و آبراهه‌ های دست‌ساز انسان، به زیست بوم خشک و بیابانی، ارتباط منطقی جایگاه شکل‌گیری یکی از مهمترین تمدن‌های بشری مورد خدشه و آسیب جدی قرار می‌ گیرد.

ایشان در انتهای صحبت های شان بر این موضوع تاکید کرد که ادامه روش فعلی در نگهداری از میراث جهانی استان فارس و شیوه های انجام کشاورزی در زمین های مرودشت باعث می شود میراث باقی مانده از هخامنشیان در نهایت به مجموعه ای موزه ای تبدیل شود: 

با بروز چنین اتفاقی شاهد آن خواهیم بود که ارتباط تخت جمشید و پاسارگاد با زیست بوم شکل دهنده پیرامون خود قطع می‌ شود و به نوعی بستر شکل‌گیری تخت جمشید و پاسارگاد که  محیطی سرسبز و خرم و پر از آب و چشمه سار بوده از بین می‌ رود و فقط شاهد یک اثر موزه‌ ای خواهیم بود. امری که هم اکنون نیز شوربختانه با خشک شدن و بایر شدن صدها هکتار زمین کشاورزی و بدل شدن برخی از آنها به خارزار و شوره‌ زار و خشکیدن بیشتر چشمه‌ ها و رودها و تخریب زیستگاه‌ های طبیعی گیاهی و جانوری تا حد زیادی اتفاق افتاده است.

تخت جمشید

Mehdi nasiri | Ilna

زمین های اطراف تخت جمشید

ilna

زمین های اطراف تخت جمشید

ilna

اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.

خاطرات خوبم از زندگی بین سبزی جنگل و کوه، آبی دریا، سپیدی عطر بهارنارنج، قرمزی تمشک‌های وحشی، نارنجی پرتقالها، بارانهای گاه و بی‌گاه و تاب خوردن بر درخت گردوی مهربان حیاط خانه‌مان در رامسر زیبا چرخ می خورد و روحم را سیراب می کند. تمام

...

آیا این مطلب مفید بود؟

0 دیدگاه

جدید ترین دیدگاه

اپلیکیشن کارناوال

با نصب اپلیکیشن کارناوال، کنترل سفر را این بار شما به دست بگیرید. در این اپلیکیشن شما دنیایی از امکانات و خدمات را همیشه و همه جا در جیب خود دارید؛ آشنایی با جاذبه ها و فرهنگ شهرها و کشورهای مختلف، رزرو آنلاین بلیت هواپیما و یا حتی رزرو انواع اقامت بسته به سلیقه و بودجه ای که دارید. اپلیکیشن کارناوال یعنی کنترل سفر در دست شما.

Android

IOS

مجوزها و نمادها

هدف اصلی کارناوال این است که بهترین خدمات گردشگری را به صورت آنلاین به کاربران خود ارائه دهد. هر آن چیزی که برای سفر خود نیاز دارید را از کارناوال بخواهید؛ از آشنایی با جاذبه ها، سوغات و غذاهای محلی تا رزرو آنلاین بلیت هواپیما و انواع اقامتگاه. در هر جا و در هر ساعت از شبانه روز، می توانید به صورت آنلاین خدمات سفر خود را رزرو کنید و یا هر سوالی دارید از ما بپرسید. کارناوال کنترل سفر شماست!

کلیه حقوق مادی و معنوی کارناوال برای شرکت کاروان سفر های هیرمان محفوظ است. استفاده از محتوای سایت تنها در صورت پذیرش شرایط و ضوابط امکان پذیر است.