نمک‌ بلای جان سازه های آبی شوشتر شد

به نقل از خبرگزاری ایسنا، بخش زیادی از نمک های رود کارون به در و دیوارهای سازه های آبی جهانی شوشتر پاشیده و شوره تا بخش هایی از این بنای تاریخی نفوذ کرده است. مشکلی که نگرانی هایی را برای تخریب تدریجی این اثر جهانی به وجود آورده است. 

در همین زمینه بارها به وزرات نیرو تذکر داده شده بود که شوری آب رود کارون می تواند تهدیدی برای سلامتی مردم خوزستان و آثار تاریخی آن باشد و نیاز به بررسی آب این رود است تا مانع از افزایش شورآبی آن شود. البته رد این نمک را باید در سد "گتوند" جستجو کرد، سدی در 25 کیلومتری شمال شوشتر که از زمان آبگیری آن میلیون ها تُن از معدن نمکی گچساران را در مخزن خود حل ساخته و بخش زیادی از آن وارد بستر رودخانه کارون کرده است. نمکی که راه خود را به آب شرب مردم منطقه باز کرده است و در سازه های آبی شوشتر، میراث جهانی ایران در یونسکو، نیز ردپای آن دیده می شود. 

در همین زمینه، محمدعلی چهارمحالی، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر به افزایش میزان املاح نمکی در رود کارون اشاره می کند و می گوید: 

متاسفانه آثار نمک روی دیوارهای سازه‌ های آبی شوشتر و بر بدنه آن به وفور مشاهده می‌ شود، همین میزان نمک تهدید مخربی برای سازه‌های آبی شوشتر است و رویش نی‌ ها را در باتلاق‌ ها، شورزارها و فاضلاب‌های اطراف این اثر تاریخی افزایش داده است، این نی‌ ها گیاهان آسیب‌ زننده‌ ای محسوب می‌ شوند که بر اثر وجود املاح نمکی در آب رویش آنها افزایش می‌ یابد.

بر اساس گفته آقای چهارمحالی، سد گتوند را عامل افزایش میزان نمک و املاح در آب های بالادستی می داند. او در ادامه در همین مورد می گوید: 

سد گتوند بخش زیادی از معدن نمک را در خود حل کرده است که در حال حاضر شاهد فاجعه زیست‌ محیطی هستیم. از سوی دیگر میراث جهانی سازه شوشتر در پایین دست این سد در معرض خطر قرار دارد. 

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شوشتر در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به حق آبه ای که باید به این سازه ها اختصاص داد، اظهار کرد: 

وقتی آب کم می‌شود میزان نمک محلول در آن افزایش می‌یابد که این نمک در بدنه سازه‌ها حتی در بخش‌های بالادستی این اثر رسوب کرده و در بخش‌هایی از بدنه بنا شاهد شوره هستیم و دیواره‌ها نیز مملو از نمک شده است. 

چهارمحالی بر لزوم تصمیم گیری در مورد فعالیت های سد گتوند می گوید: 

حدود این میزان نمک در آب در درازمدت حتی در میان مدت و در بازه ۲۰ تا ۲۵ سال احتمال ایجاد تخریب در بنا را بیشتر می‌کند.

آقای ارسطوزاده، معاون میراث فرهنگی استان خوزستان و مدیر پایگاه جهانی شوشتر، در مورد شرایط این سازه می گوید: 

درباره این اثر سه موضوع به صورت اصلی مطرح است که باید در حوزه مدیریتی میراث جهانی به آن توجه شود؛ از آن جمله فاضلاب‌ها هستند. آنها از مسیر رودخانه کارون وارد مجموعه سازه‌های آبی شوشتر می‌شوند. فاضلاب‌ها باید با یک برنامه‌ریزی زمان‌بندی‌شده سازماندهی می‌شد، اما متأسفانه روند آن به کندی پیش رفت.

ایشان در ادامه اضافه می کند: 

در حال حاضر فاضلاب شهری وارد آب کارون شده و به این واسطه وارد سازه‌های آبی شوشتر می‌شود. با توجه به اینکه در حال حاضر در شهر شوشتر ساماندهی شبکه فاضلاب در حال انجام است باید در انتظار اتمام پروژه بمانیم تا از نفوذ فاضلاب به پای میراث جهانی جلوگیری شود. پروژه شبکه فاضلاب شوشتر در سال ۹۸ سرعت بیشتری به خود گرفته است که امیدواریم سال آینده به نتیجه برسد.

آقای ارسطوزاده، سیلابی بودن جریان رودخانه را برای سازه های شوشتر، مشکلی نمی داند اما نمکی شدن رودخانه کارون را اثر منفی برای این اثر می داند. 

معاون میراث فرهنگی استان خوزستان و مدیر پایگاه جهانی شوشتر در مورد شوره ها و رسوب نمکی که به بخش هایی از سازه آبی نفوذ کرده می گوید: 

باید به صورت ریشه‌ای موضوع معدن و کوه نمک که در پشت سد گتوند قرار دارد، حل شود. با این کار تمام مشکلات رفع خواهد شد، اما تا زمانی که این قضیه حل نشود، همچنان در معرض این مشکلات قرار داریم.

آقای ارسطوزاده در ادامه اضافه می کند: 

موضوع رسوب‌گذاری در شوشتر حدود دو ماه پیش در شورای عالی میراث فرهنگی استان بررسی و اداره آب و برق خوزستان مکلف شد موضوع لایروبی و نگهداری بستر رودخانه همجوار آثار میراث جهانی مانند سازه‌های آبی شوشتر را در برنامه سالانه خود قرار دهد. این در حالی است که در طی این سال‌ها بر اثر سوءتفاهم تصور می‌شد که متولی نگهداری این اثر تاریخی تنها سازمان میراث فرهنگی است، در این جلسات توجیهی چنین مواردی بررسی شده و از این پس قرار است سازمان اداره آب و برق خوزستان به صورت سالانه لایروبی این رودخانه را بر عهده داشته باشد. این کار از سال ۹۸ انجام می‌شود. این لایروبی‌ها از «بند میزان» آغاز می‌شود و تا پایین دست سازه‌های آبی و آسیاب‌های شوشتر ادامه خواهد داشت.

اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.