سفر مسئولانه؛ یک حس لذت بخش و آگاهانه

چرا سفر مسئولانه؟

همه­ ی ما وابسته به سفر ها، اگه کمی سفر خونِمان پایین بیاید بدون اغراق دیگر هیچ رمقی برای ادامه ­ی زندگی برایمان نخواهد ماند. پس قطعا بیشتر عمرمان رو در سفر خواهیم بود و انگار سفر کردن رو داریم زندگی می کنیم. حالا تصور کنید توی این سبک زندگیمون، یک سری چیزا رو فراموش کنیم و یک جاهایی کمی خودخواه به نظر بیایم و از آن طرف شاید عواقب خوبی رو برای ادامه­ ی زندگی خودمان و دیگران به وجود نیاوریم. در واقع وقتی ما آدما دیدیم خیلی داریم سفر می ­کنیم و مثلا شاید گاهی بیشتر از ظرفیت طبیعت ، مقصد و جاذبه ازش بهره ­برداری می ­کنیم، به فکر فرو رفتیم و نتیجه­ ش این شد که خواستیم یه کاری کنیم که این اتفاقات رو به حداقل برسونیم و علاوه بر اینکه خودمون بتونیم دوباره اون حس لذت بخش رو تجربه کنیم، این شانس رو به بقیه آدما و نسل ­های آینده هم بدیم تا اونا هم از اون جاهایی که این حس رو برای ما رقم زده لذت ببرند.   همراه کارناوال سفر مسئولانه؛ یک حس لذت بخش و آگاهانه را تجربه کنید.

جهانی شدن مفهومی مهم در گردشگری بین المللی

خلاصه این شد که یک روزی توی سازمان ­ها و نهادهای بین المللی مربوط به گردشگری امدند و تعریفی از سفر مسئولانه ارائه دادند که در واقع این مفهموم برخواسته از گردشگری پایدار (Sustainable-Tourism) است که تو سال 2004 سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) اون رو رسما تعریف و منتشر کرد. و طبق این تعریف، گردشگری پایدار یعنی: «تمامی فعالیت ­های گردشگری برخواسته از هر نوع انگیزه­ ای - اعم از تفریحی، تجاری و کاری، ماجراجویی، اکوتوریسم و ... - باید پایدار باشد. بدین معنا که این نوع گردشگری احترامی دو جانبه برای افراد محلی و مسافران، و همچنین میراث فرهنگی و طبیعت قائل است و به دنبال ارائه ­ی سفری است که علاوه بر هیجان­ انگیز و آموزش محور بودن آن برای مسافرین، برای مردم جامعه میزبان نیز مفید واقع شود. همچنین گردشگری پایدار باید رضایت گردشگر را در سطح بالایی حفظ نماید و تجربه­ های معنادار را برای او تضمین نماید.» و بعد از این بود که تعریف و ملاک­ هایی برای سفر مسئولانه هم به وجود اومد که طبق اون این نوع سفر، سفریست که: "هدف آن به حداکثر رساندن منافع اقتصادی، اجتماعی و محیط­زیستی و به حداقل رساندن هزینه ­ها برای مقاصد گردشگری است. به زبان ساده، سفر مسئولانه سفری است که مکان بهتری را برای زندگی مردم محلی، و مقصد بهتری را برای بازدید به وجود می ­آورد."  

انتخاب رفتارهای آگاهانه در سفر

حس بهتر در سفر

حالا آدم توی ذهن خودش فکر می ­کنه که چه کنم تا حس بهتری داشته باشم از خود و سفرم. خب قضیه را میشود به دو مدل بیان کرد. یکی اینکه هر کدوم از ما وقتی که در سفریم همه­ ی اینارو در ذهن داشته باشیم، فارغ از اینکه چه سبک سفری اعم از طبیعت ­گردی، فرهنگی و ... داریم. این ­ها هم از چیزی ناشی نخواهد شد جز رفتار ما در سفر. تصور کنید وارد یه روستایی شدیم که هیچ مرسوم نیست آدمی غیر از افراد ساکن خود روستا رو بین خودشون ببینند و در اولین برخورد با لبخند و سلام گرم ما مواجه بشوند و این خودش بهترین چیز برای شروع یه سفر مسئولانه خواهد بود. یا تصور کنید توی همون روستا ما به جای اینکه از خونه­ ی خودمون غذا و خوراکی و هر چیزی بیاریم، از مردم محلی خرید کنیم، که هم خودمان خوراک ­های جدید محلی و محصولات بومی را تجربه کرده باشیم و هم از نظر مالی به مردم محلی و به اصطلاح بنگاه ­های کوچک (small businesses) کمک کرده باشیم. به همین سادگی. اینکه به محیط طبیعی و فرهنگی هر جایی که سفر می رویم آسیبی نرسانیم و آنجا را تمیز نگهداریم هم جزو بدیهیات ذهنیِ هر گردشگریست که فقط کمی تفکر رو چاشنی سفرش می کنه. اینجوری میشود که به طور ناخودآگاه چیزهایی هم در روابط اجتماعی هم در آشنایی با فرهنگ ­ها و سبک ­های مختلف زندگی یاد خواهیم گرفت که به نظر من یکی از بهترین حس ­های هر سفر است.

اکوتوریسم چیست و اکوتوریست کیست؟

حالا مدل دومی که میشود راجع بهش صحبت کرد، گونه ­های مختلف سفریه که اساسن سفر مسئولانه به حساب میاد. که بزرگترین خانواده ­ی اون اکوتوریسم خواهد بود که حالا حالاها با آن کار داریم و راجع بهش مطلب خواهیم نوشت. از مدل­ های دیگه سفر مسئولانه میشه به سفرهای داوطلبانه، سفرهای آموزشی و ... اشاره کرد که یه جورایی جزو فعالیت­ های اکوتوریستی هم محسوب میشن. حالا میریم سراغ اکوتوریسم جان؛ اکوتوریسم در واقع در دل همان گردشگری پایدار جای گرفته و همون مفهوم را القا می کند منتها با تمرکز بیشتر روی بخش طبیعی و محیط­ زیستی. و به موضوع حفاظت، احترام به طبیعت و جوامع محلی و آموزش نگاه ویژه­ ای دارد. ولی این گونه نیست که به مسائل فرهنگی و تاریخی بی توجه باشد و جز اولیت­ هایش نباشد. اولین تعریف از این مفهموم رو در سال 1991 انجمن جهانی اکوتوریسم TIES ارائه داد که پنج سال بعد اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) این تعریف رو کامل ­تر کرد: «اکوتوریسم یک سفر و بازدید زیست محیطی مسئولانه از منابع طبیعی بکر است که به منظور لذت بردن از طبیعت و درک مواهب آن و نیز ویژگی ­های فرهنگی مرتبط با آن انجام شود؛ به طوری که باعث ترویج حفاظت گردد ، اثرات منفی بسیار کمی از جانب بازدید کنندگان بر محیط به جای گذارد و شرایطی را برای اشتغال و بهره ­مندی اقتصادی و اجتماعی مردم محلی فراهم کند.» و بر همین اساس آدمهایی را اکوتوریست خطاب میکند که از مرحله­ ی علاقه ­ی ساده به طبیعت فراتر رفته باشند و دلشان بخواهد که رمز و رموز زیبایی ­ها رو عمیق ­تر کشف کنند و یک فرد مسئول برای مراقبت از طبیعت و احترام به فرهنگ های بومی به حساب بیان.

مراکز گردشگری مسئولانه در دنیا

جالبه بدونید که یه سری مراکز گردشگری مسئولانه در سطح جهان شکل گرفته و حتی 11 نوامبر به عنوان روز جهانی گردشگری مسئولانه نام گذاری شده. چند نمونه از این مراکز رو در ادامه با هم مرور می کنیم. اولین مرکز و در واقع مرکز اصلی گردشگری مسئولانه در سال 2002 توسط هارولد گودوین و با نام مرکز بین المللی گردشگری مسئولانه ICRT شکل گرفت و اظهار نامه ی کیپ تون CapeTown Declaration که ملاک های اساسی گردشگری مسئولانه در اون بیان شده همین جا بود که شکل گرفت. و دقیقا بعد از این بود که مراکزی مثل ICRT-SA در آفریقای جنوبی، ICRTcanada در کانادا، CREST در آمریکا و ... هم به وجود آمد. این مراکز فعالیت هایی مثل برگزاری نشست های آموزشی و علمی در این زمینه برای تبادل اطلاعات، همین طور برنامه ریزی پکیج های مختلف تورهای گردشگری مسئولانه به مقاصد مختلف و با پتانسیل بالا، برنامه های آموزشی و سفر مسئولانه مخصوص کودکان و  ... دارند که همگی در راستای بهتر شدن حال سفرها و مقصدهای گردشگری هستش. و البته باید اضافه کنم که خود افراد هم در جاهای مختلف دنیا پروژه ها و برنامه هایی برای گردشگری مسئولانه تعریف کردند که از جمله ی اونا : 1) ویکی اسمیت و مرکز گردشگری داوطبانه در لندن 2) باربارا توماسیا و گردشگری مسئولانه در ایرلند 3) روزا سانتیلی و مرکز حفاظتی و باغ پروانه ها در زنزیبار 4) توماس آرمیت و برنامه توسعه ای میراث باقی مانده در سی یِرا لئون و .... در ادامه ی این مطلب با انواع سفرهای اکوتوریستی بیشتر آشنا می شیم. امیدوارم لذت برده باشید. سفر به نواى ساز عود مى ماند؛ زندگى بخش و زاینده…