میدان امیر چخماق یزد

میدان امیر چخماق یزد، جایی است که در سفر به شهر بادگیرها نمی توانید از دیدنش بگذرید. این میدان نماد شهر یزد به شمار می رود و علاوه بر اهمیت تاریخی از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز برای مردم مهم است. با دیدن عکس میدان امیر چخماق یزد، محو تماشای سازه موجود در آن می شوید و دوست دارید سر از کار این بنا درآورید. در کنار بازدید از جلوه های معماری میدان می توانید گشتی هم در بازار امیر چخماق یزد بزنید و از دیدن صنایع دستی و سوغاتی های رنگارنگ لذت ببرید. ساکنان و میهمانان این شهر در میدان امیر چخماق گرد هم می آیند تا لحظاتی به یادماندنی را در آن بگذرانند و در کنار رقص فواره ها، بخشی از تاریخ این سرزمین کهن را به نظاره بنشینند. با کارناوال همراه باشید و شما هم به این میدان قدم بگذارید.

چرا بازدید از میدان امیرچخماق؟

• میدان امیرچخماق یکی از میدان های تاریخی کشور است.
• مهم ترین میدان یزد است.
• این میدان در شهر یزد قرار دارد که اولین شهر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
• در اطراف این میدان بافت تاریخی یزد قرار دارد که با جلوه هایی دیدنی انتظار شما را می کشد.

آشنایی با میدان امیرچخماق | میدان حماسه یزدی ها

امیر چخماق نام میدانی در بافت تاریخی شهر یزد است که مجموعه ای از بناهای مختلف از جمله بازار، تکیه، مسجد، دو آب‌انبار و یک بقعه را در خود جای داده است و از آن به عنوان یکی از شاخص ترین مجموعه های تاریخی و گردشگری یزد یاد می شود. هر یک از بناهای مزبور دارای ویژگی هایی خاص هستند که بر ارزش آنها می افزاید. به همین دلیل تمامی این بناها در فهرست آثار ملی ایران قرار دارند:

• تکیه امیر چخماق در سال ۱۳۳۰ خورشیدی، با شماره ۳۸۳
• مسجد امیر چخماق در 15 آذر سال ۱۳۴۱ خورشیدی با شماره ۲۴۷
• کلیه بناها و دیگر الحاقات به عنوان مجموعه امیرچخماق با شماره ۲۴۱

 میدان امیرچخماق یا به قول ساکنان شهر یزد، میرچخماق یا میرچماق در طول زمان های مختلف یکی از میدان های اصلی برای تجمع مردم یزد بوده و بعد از انقلاب نیز به مرکز تجمعات مردمی در راهپیمایی ها، تظاهرات ها، تشییع شهدا و علما و ... تبدیل شده است. به همین دلیل است که میدان امیرچخماق علاوه بر اینکه عنوان نماد استان یزد را یدک می کشد، به عنوان میدان حماسه های یزدی ها نیز شناخته می شود.

تاریخچه میدان امیرچخماق

میدان امیر چخماق، اثری از قرن نهم هجری و زمان حکومت تیموریان بر ایران بوده و توسط امیر جلال الدین چخماق ساخته شده است. وی که از سرداران و امرای شاهرخ تیموری بود، پس از رسیدن به مقام حاکمیت یزد، با همکاری همسر خود، ستی فاطمه خاتون، مجموعه‌ای متشکل از تکیه، میدان، حمام عمومی، کاروان‌سراها، خانقاه، قنات‌خانه و چاه آب سرد را برای آبادانی یزد ساخت. مهم ترینِ این بناها مسجدی با نام مسجد جامع نو در محلی به نام ده یا کوی دهوک سفلی بود. وی در جلوی این مسجد، میدانگاهی بزرگ نیز ایجاد کرد تا جلوه ای متفاوت به آن بخشد. آن میدانگاه از همان زمان به میدان امیر چخماق مشهور شد و کمی بعدتر، بنای مسجد را نیز، مسجد امیرچخماق خواندند.

دوره صفوی و قاجار

 این میدان در عصر صفوی هم به همین نام مشهور بود. در زمان شاه عباس تغییرات و بازسازی هایی در این مجموعه صورت گرفت که یکی از آنها ساخت چهار سوقی بر روی کاروانسرا بود. در اوایل قرن سیزدهم هجری، میدان جلوی مسجد و سردر بازار تبدیل به حسینیه شد؛ البته به احتمال زیاد، کاربری حسینیه نداشته است چرا که در آن زمان هنوز استفاده از حسینیه ها به شکل امروزی رواج نداشت و ساخت چنین فضاهایی از زمان صفویه به بعد در ایران رواج یافت. در زمان فتحعلی شاه قاجار شخصی به نام حاجی حسین عطار، بخشی را بر شبستان مسجد افزود و قسمت‌هایی از مسجد را نیز مرمت کرد.

دوره پهلوی

تا پیش از دوره پهلوی امیرچخماق نیز مانند برخی دیگر از میدان‌ها به آرامگاهی برای مردگان تبدیل شد و برخی از مردم به یمن وجود حسینیه، رفتگان خود را در آنجا به خاک می سپردند. با روی کار آمدن پهلوی ها، از همان سال های آغازین حکومت، جلوی این کار گرفته شد و پس از ویران کردن قبور، دوباره میدان به حالت اولیه خود بازگشت.

در این دوره تغییرات بسیار زیادی در میدان صورت گرفت که عمده آنها به زمان رضاشاه مربوط می شد. خیابان کشی­‌های دوره پهلوی یکی از عوامل مهم در ایجاد تغییرات بود که باعث شد کم کم جداره‌­های میدان تخریب شود. در نتیجه میدانی کوچک تعریف کردند و مسجد امیرچخماق با میدان مقابل حسینیه، با هم ادغام شدند.

در دوره‌های بعد، پس از گذر از تحولات بسیار، بدنه جنوب شرقی، به تنها جداره باقیمانده میدان تبدیل شد که همان بدنه اصلی تکیه امیرچخماق است. 

امروز پس از سال ها این میدان همچنان پابرجاست و به عنوان اثری تاریخی و چشم نواز مورد توجه بسیاری از گردشگران قرار می گیرد.

آثار تاریخی جای گرفته در میدان امیرچخماق

میدان امیر چخماق محدوده وسیعی را به خود اختصاص داده است و آثار زیر را در خود دارد:

1- مسجد امیرچخماق | قدیمی ترین بنای میدان

مسجد امیر چخماق که به نام مسجد جامع نو و یا مسجد دهوک نیز شناخته می شود، قدیمی ترین بنای این میدان است و از حیث زیبایی، وسعت، اهمیت و اعتبار در میان مساجد شهر یزد، بعد از مسجد جامع و در رده دوم قرار دارد. این مسجد تا دوره محمدشاه قاجار، کمی دورتر از بافت شهری بود؛ اما به مرور زمان وارد بافت شهری شد. مسجد امیرچخماق در ضلع جنوبی میدان قرار دارد و ساخت آن در سال 841 هجری قمری به پایان رسیده است. پوشش سقف این بنا از طاق و تویزه (2) ساخته شده و بادگیر آن در ضلع جنوب غربی و مشرف بر کوچه است.

ورودی های مسجد

درِ کریاس (ساختمان جلوی درب ورودی) آن که رو به میدان باز می شود، سنگی به چشم می خورد که بر آن متن وقفنامه‌ای به خط نسخ کنده کاری شده‌ است. یک ورودی مسجد از کوچه مجاور، و راه دیگر ورود به آن، از صحن (حیاط) بقعه ستی فاطمه است؛ به این ترتیب صحن مشترکی بین بقعه و مسجد وجود دارد. ورودی کوچه دارای یک هشتی با پوشش آجری است و کتیبه ای از کاشی معرق در پاکار (1) سقف آن، خودنمایی می کند. در سر در شرقی مسجد نیز کتیبه‌هایی از کاشی معرق وجود دارد که عباراتی با خط ثلث محمد الحکیم بر آن دیده می شود. در طرف راهروی شمالی که میان درب کریاس و صحن قرار دارد، شبکه‌هایی ظریف از کاشی های معرق دیده می شود که در پنجره‌ها نصب شده اند.

گنبد و ایوان

بر فراز این مسجد، گنبدی خمیده و ترک دار قرار دارد که با کاشی سبز پوشیده شده و پیرامون آن نیز کتیبه ای از یکی از سوره های قرآن کریم به خط کوفی به چشم می خورد. دور تا دور سطح خارجی گنبد و بر کمربند آن با عبارت «السلطان ظل الله…» زینت یافته که به خط کوفی بنایی تکرار شده است. 

بخشی از سردر ایوان، مزین به کاشی کاری معرق است که کتیبه هایی در آنها از سمت راست و چپ به چشم می خورد و جرزهای آن آجری رنگ هستند. اطراف ایوان بلند، شبستان با نقوشِ اسلیمیِ مخلوط که با کاشی سبز و قهوه ای بر روی زمینه سرمه ای پیاده سازی شده اند، زینت یافته و در پایین آنها عبارت القدر لله الله اکبر دیده می شود.

شبستان ها و محراب

 این مسجد دارای دو شبستان زمستانی و تابستانی است. در قسمت تابستانی آن و در بالای محراب بادگیر بسیار زیبایی قرار دارد. نکته جالب توجه درباره شبستان زمستانی این است که در دو سوی دالان ورودی واقع شده و نور آن با سنگ مرمر تامین می شود.

محراب صحن اصلی، از کاشی معرق است و از ساختمانی مقرنس کاری شده تشکیل یافته که در وسط آن سنگ مرمر بسیار خوش‌تراشی به اندازه ۱/۱۵ در ۳/۳۸ متر نصب شده‌ است. در وسط مقرنس کاری یک گل مربع به اندازه ۵۴ در ۹۵ سانتی متر وجود دارد و در سمت چپ آن، یک سنگ مرمر به اندازه ۲۸ در ۳۰ سانتیمتر خودنمایی می کند.   

گرم خانه یا جماعت خانه‌ این مسجد دارای دو در چوبی است که بر دو لنگه‌ آن، عبارت‌های لااله الا الله، محمد رسول‌الله و علی ولی‌الله به خط نسخ و میان دو كتیبه، به صورت کنده کاری، نقش بسته است. مأذنه (3) مسجد امیرچخماق، مشرف بر ورودی ضلع شرقی مسجد ساخته شده و مستطیل شکل و آجری است.

پاورقی

1- محل قرارگیری سقف روی دیوار در طاق ضربی

2- تویزه در اصطلاح معماری سنتی، به باریکه‌های باربری از سقف های قوسی شکل اتلاق می شود که عامل انتقال بارهای فشاری به دیواره‌های جانبی و پایینی است.

3- آن بخش از مسجد یا ساختمان‌های مذهبی اسلامی که برای اذان گفتن از سوی موذن ساخته شده است.

2- بازار حاجی قنبر

یزد هم مانند همه شهرهای ایران دارای بازاری است که شالوده اقتصادی شهر را تشکیل می دهد. این بازار در دوران پهلوی به واسطه احداث خیابان شاه یا همان خیابان قیام امروزی به دو قسمت تقسیم شد و برخی فضاهای اصلی آن، مانند بازار ارسی دوزها، بازار محمد علی خان و بازار پنجعلی به ناچار از میان رفت.

امروزه، نیمه شمالی بازار دارای رونق اقتصادی بسیار بالایی است و فروش پارچه و شیرینی های یزدی، طلا و فرش در آن جریان دارد. قدیمی ترین بخش بازار یزد، بازار حاجی قنبر نام دارد که یادگاری از قرن نهم هجری و جزیی از مجموعه فرهنگی-تاریخی امیر چخماق است و برخی کارگاه های فعال در آن عبارتند از:

شکارگاه مازاری (محل ساییدن برگ حنا، رنگ طبیعی)

کارگاه حلوایی (محل تبدیل کنجد به حلوا ارده)

کارگاه رنگرزی (محل رنگ آمیزی الیاف نخی وپشمی)

این بازار در شرق میدان امیرچخماق قرار دارد و از بناهای ساخته شده توسط نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی است. وی که به امر جهانشاه قره قویونلو به حکومت یزد رسید، آثار زیادی را در یزد بنا کرد که یکی از آنها عمارت بازارچه برای خرید و فروش صنایع دستی بود و امروزه به نام بازار حاجی قنبر شناخته می شود.

در قرن سیزدهم هجری بر سر در این بازار تکیه ای زیبا و بلند به شیوه دیگر تکیه ها و حسینیه های یزد ساخته شد که یکی از معرفه های شهر یزد است. بعدها در قرن سیزدهم هجری، بر سر در این بازار بنای زیبا و بلندی، شبیه به حسینیه ها و تکایای یزد ساخته شد. این بنای عظیم که بیشتر تزیینات آن از کاشی معقلی (1) است، یکی از نمادهای شهر یزد به حساب می آید؛ به گونه ای که هنگامی که نام امیرچخماق آورده می شود تصویر این بنا در ذهن شکل می گیرد در حالی که سازنده آن شخص دیگری است.

به جز این بازار، بازارهای دیگری نیز در یزد فعال هستند که عبارتند از: بازار زرگری، بازار پنجه علی، بازار خان، بازار قیصریه، بازار علاقبندی، بازار محمد علی خان، بازار صدری (شاهزاده فاضل)، بازار کاشی گری، بازار چیت سازی، بازار ملا اسمعیل، بازار افشار، بازار حاجی قنبر، بازار جعفر خان، بازار دروازه مهریز، بازار مسگری و بازار نخود بریزی. 

پاورقی

1- نوعی کاشی‌کاری است که با ساخت و تهیه کاشی با ابعاد بسیار کوچک و پهلوی هم قرار دادن آنها صورت می گیرد.

3- تکیه امیرچخماق

تکیه به جایی گفته می شود که غرفه های زیادی دارد و در هنگام عزاداری و انجام مراسم نخل برداری، حاکم در قسمت شاه نشین و بانوان در دیگر غرفه ها مراسم را تماشا می کنند. همانگونه که اشاره کردیم، در قرن سیزدهم هجری بر سر در بازار این میدان، دو مناره بلند به سبک تکایای یزد بنا شد و گفتیم که در اثر تغییرات زمان پهلوی، بخشی از جداره اصلی تکیه امیر چخماق باقی ماند که امروزه به عنوان تنها جداره اصیل باقیمانده در این میدان شناخته می شود. این جداره شامل مجموعه ای سه طبقه از غرفه‌­هایی است که با مصالح آجری ساخته شده و به صورت پلکانی بر روی یکدیگر قرار گرفته ­اند. این غرفه­‌ها به صورت طاق نما در 8 ردیف عمودیِ دو طبقه و دو ردیف عمودیِ سه طبقه تشکیل شده و به صورت قرینه در دو سو قرار گرفته اند. غرفه های اصلی در یک ردیف عمودی سه طبقه و مرتفع در وسط غرفه های دیگر دیده می شوند.  

بخش میانی بنا نسبت به سایر طاق نماها، ارتفاع بیشتری دارد و همچنین دارای تزیینات مفصل کاشی‌ کاری است. به همین دلیل و به احتمال زیاد این قسمت، مکانی برای بزرگان شهر بوده تا به عنوان بالاترین مقا‌م‌ های دولتی در مرکز تکیه مستقر و به تماشای مراسم تعزیه مشغول شوند که در محوطه میانی (میدان) اجرا می شد. در هنگام سوگواری و نخل برداری، حاکم در غرفه میانی یا شاه‌ نشین قرار می گرفت و بانوان در دیگر غرفه‌ها به تماشای مراسم می‌پرداختند.

 مناره‌­های تکیه بر بالای غرفه­‌های میانی قرار دارند و در یک بر تکیه مستقر شده و هیبت خاصی به آن بخشیده اند. در آن زمان بر فراز این مناره ها موذنین، بانگ اذان سر می دادند تا مردم شهر را از وقت نماز باخبر سازند. از پشت ساختمان برای ورود به مناره ها راهی تعبیه شده تا بازدیدکنندگان خودشان را به بالا برسانند و از آنجا بافت تاریخی یزد را به طور کامل مشاهده کنند.

ورودی بازار حاجی قنبر در غرفه میانی این بنا واقع است و راسته بازار در پشت آن قرار دارد. ورود به آب انبار نیز از طریق یکی از غرفه‌های ضلع غربی تکیه امکان پذیر است و مسجد هم در کنار این بنا دیده می شود.

کتیبه معروف تکیه

کتیبه کار گذاشته شده در غرفه شاه نشین تاریخ ۱۲۹۶ هجری قمری (۱۲۵۸ خورشیدی) را نشان می دهد و نشان از عمر بیش از 130 ساله این بنا دارد. برخی از گذشته تا به امروز همواره بر این اعتقاد بوده اند که نمی توان این تکیه را بنایی تاریخی و باستانی به شمار آورد و البته پاسخ هایی نیز دریافت کرده اند که مهم ترین نمونه آنها صحبت های عباس رییس زاده، رییس اداره آموزش و باستان شناسی در سال ۱۳۴۲ است که در پاسخ به پافشاری برخی مردم بر ویران کردن این بنا، چنین نوشته است:

گروهی معتقدند که مناره‌ های امیر چخماق جنبه تاریخی ندارد و آن را مناره‌ های بی خاصیت می‌ نامند و می‌ گویند چون بیش از هشتاد سال (در آن زمان) از عمرش نمی‌گذرد، جنبه تاریخی ندارد. اما این اشخاص متوجه نیستند که باستان شناسی هم وجود این مناره‌ ها را باستانی نمی‌ داند.

باستان شناسی قسمت مرکزی صفه‌ ها را به شهادت بقایای کاشی‌ های موجود در بدنه‌ های غرفه‌ های بالای سر بازار که همزمان با مسجد امیر چخماق و مربوط به قرن نهم هجری است و در حدود یک قرن از مسجد جامع کبیر جدید‌تر است، را باستانی می‌ داند.

 وضع طاق بندی‌ ها و سردر مناره‌ ها طوری است که معرف نوعی مخصوص از معماری شهر تاریخی یزد است و به همین جهت نامش از تاریخ ۱۱ دی ۱۳۳۰ با شماره ۳۸۳ در فهرست آثار تاریخی و ملی قرار دارد. تصویر این تکیه در کتاب‌ های مختلفی که از طرف دانشمندان و باستان شناسان خارجی درباره ایران نوشته شده است درج شده و به عنوان معرف و مظهر یزد تشخیص داده شده است.

4- نخل تاریخی امیرچخماق

یکی از دیدنی ترین جلوه های میدان امیرچخماق وجود یک نخل بزرگ در شرق آن است که به نخل حیدری‌ها شهرت دارد و به گفته‌ عبدالحسین آیتی -ادیب و شاعر و نویسنده معاصر- پیشینه‌ آن به ۴۵۰ سال پیش و دوره صفوی باز می گردد و از سال 1229 هجری قمری در این مکان بوده است. برخی این نخل را قدیمی ترین نخل می دانند و برخی دیگر نخل های دیگری را به عنوان قدیمی ترین نخل معرفی می کنند.

نخل، تابوت چوبی عظیمی است که در مراسمی با نام نخل گردانی توسط مردم حمل می شود و نمادی از مراسم سوگواری محرم است. در دهه اول این ماه، تابوت پوشیده شده با پارچه‌های مشکی و سبز، توسط عزاداران حمل می شود و در بقیه روزهای سال در حسینیه‌ها و مساجد از آن نگهداری می کنند.

ایرج افشار -پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران- تاریخ وقف پوشش سیاه نخل امیرچخماق را که بر رویش علامت شیر و خورشید قرار دارد، رجب ۱۲۲۹ هجری قمری (تیر ۱۱۹۳) و برابر با ۲۰۰ سال قبل عنوان کرده است.

ابعاد نخل میدان امیرچخماق 8/5× 8/5× 8/5 متر است و یکی از بزرگ ترین نخل های موجود در استان یزد به شمار می رود. این نخل از مجموعه مشبکی از چوب های تراشیده شده با گره چینی ها و تیرهای بزرگ تشکیل شده و شمای کلی آن به شکل درخت سرو (نماد آزادگی) است.

5- بقعه ستی فاطمه

ستی فاطمه خاتون نام همسر امیر چخماق، بنیانگذار مسجد و این میدان بوده که در راستای آبادانی این منطقه تلاش بسیاری کرده است. وی در قرن نهم هجری قمری از دنیا رفت و امروزه بنای آرامگاه او در شمال میدان قرار دارد و مردم به پاس خدماتش، یاد او را گرامی می دارند. 

این بنا از یک اتاق با گنبد شب کلاهی و پوشیده از کاشی های سبز رنگ تشکیل شده است. پوشش داخلی بنا از گچ است و تعدادی کاشی های معرق، در مقرنس های آن جلوه خاصی به آن بخشیده اند.

6- آب انبارهای میدان امیرچخماق

یکی دیگر از بخش های مجموعه امیرچخماق، آب انبارهای آن است که تعداد آنها به 3 عدد می رسیده؛ اما یکی از آنها به نام آب انبار میدان از بین رفته و امروزه تنها دو اثر از آب انبارها به عنوان بنای تاریخی باقی مانده است. این آب انبار ها تا حدود 40 سال پیش همچنان مورد استفاده عموم مردم بوده و با ورود شبکه آب لوله‌کشی به شهرها، به فراموشی سپرده شده‌اند و دیگر کاربری گذشته را ندارند. آب انبار میدان که به دستور امیر چخماق همراه با مسجد باشکوه امیر چخماق در ضلع غربی میدان ساخته شده، در زمان احداث خیابان از بین رفت و دیگر اثری از آن دیده نمی شود. آب انبارهای به جا مانده در میدان امیرچخماق عبارتند از:

* آب انبار پنج بادگیر | زورخانه صاحب الزمان

 این آب انبار که نام دیگر آن ستی فاطمه است، در ضلع شمالی میدان و در کوچه شیخ اسداله قرار دارد و در دوره صفوی به دستور ستی فاطمه خاتون، همسر امیر جلال الدین چخماق شامی (حاکم وقت یزد)، برای استفاده مردم احداث شده است.

در گذشته این آب انبار دارای دو ورودی بوده که ورودی واقع در میدان آن تخریب شده و ورودی دیگر آن به عرض سه متر، در کوچه مجاور قرار دارد. دو سکوی نیم متری در دو سوی ورودی آب انبار به چشم می خورد و پس از طی یک پله بدون سقف، سقف آب انبار آغاز می شود. تعداد کل پله های آب انبار 64 عدد است و پس از طی 40 پله محوطه ای به ابعاد 3*2 متر دیده می شود که در دو سوی آن، دو غرفه به ابعاد 5/1*5/1 متر قرار دارند. پنج بادگیر خشتی بر فراز این بنا ساخته شده است و یک مخزن بزرگ نیز دارد. گنبد آن به صورت تخم مرغی و نمای خارجی آن پوشیده از آجر است.

در حال حاضر این بنا به عنوان زورخانه صاحب الزمان مورد بهره برداری قرار گرفته و آرامگاه ستی فاطمه نیز در مقابل آن قرار دارد.

* آب انبار تکیه یا حاجی قنبر | موزه میدان امیرچخماق

 این آب انبار در حدفاصل تکیه و بازار حاجی قنبر قرار دارد که در کنار بازارچه با موافقت امیر چخماق و به دستور و هزینه نظام الدین حاجی قنبر جهانشاهی همزمان با بازار احداث شده است. سه ویژگی انحصاری در این آب انبار وجود دارد که هوش و نکته سنجی معماران را به نمایش می گذارد:

1- تمام آب انبار در درون زمین قرار دارد و حتی گنبد بالایی آن به گونه ای است که تهویه هوا هم در دل زمین واقع شده و تیزه گنبد در سطح زمین دیده می شود.

2- بادگیرهای بنا در بدنه دیوار بازارچه حاجی قنبر جای گذاری شده اند و بسیار متفاوت از بادگیرهای سایر آب انبارهای یزد به نظر می رسند.

3- در بیشتر آب انبارها، پلکان به صورت عمودی ساخته شده و به وسط خزینه می رسد؛ اما در آب انبار تکیه، پلکان در کنار خزینه واقع شده است. احتمالا برای اتصال پلکان به وسط خزینه باید دقیقا زیر مناره ها را خالی می کردند که این مساله آسیب شدیدی به استقامت مناره ها می زد و آنها را با خطر فروریختن مواجه می ساخت.

چهار بادگیر بر فراز این آب انبار بوده که یکی از آنها از بین رفته است. سه بادگیر دیگر در بدنه دیوار بازارچه قرار دارند و بلندی ساقه آنها به ٥/١ متر بالاتر از پشت بام بازارچه می رسد. این سه بادگیر به همت موزه آب یزد، به شکل سنتی و اصلی خود بازسازی شده اند تا به زیبایی سابق خود بازگردند.

موزه ای در مخزن آب انبار

آب انبار تکیه یک ورودی دارد که در دومین صفه (ایوان) تکیه امیر چخماق واقع شده و با 49 پلکان به پاشیر آب انبار و محل برداشت آب می رسد. در اینجا یک ورودی به خزانه یا مخزن آب انبار ایجاد و آن را تبدیل به موزه ای کوچک کرده اند. موزه ای که در آن وسایل قدیمی مرتبط با آب و مردم را می توانید ببینید. در بالای مخزن آب انبار، چهار دریچه دیده می شود که مربوط به چهار بادگیر هستند و یکی از آنها به اتاقک لجن کش راه پیدا می کند. بالای این دریچه قرقره هایی از جنس چوب وجود دارد تا در هنگام شست و شو و تمیز کردن، مواد ته نشین شده در کف مخزن از طریق دلو یا سطل آبکشی و طناب به محل اتاقک لجن کش انتقال یابد و سپس به محوطه بیرون منتقل شود.

خزانه آب انبار تکیه در عمق ١٤ متری حفر شده و سقف آن هم سطح کف بازارچه است. قطر و ارتفاع این خزینه به ٩ متر می رسد و بقیه ارتفاع آن برای تهویه آب و فضای عبور هوا در نظر گرفته شده است.

 نام این اثر از تاریخ ۱۴ اسفند ۱۳۸۵ با شماره ثبت ۱۷۸۹۴ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

زمان بازدید: نیمه اول سال همه روزه از 09:00 تا 13:00 و 16:30 تا 20:00 - نیمه دوم سال از 8:00 تا 14:30 و 15:30 تا 19:00

هزینه بلیت: ایرانی ها 2000 تومان، اتباع خارجی 8000 تومان

7- مجموعه سهل بن علی

سهل بن علی نام مجموعه ای شامل بقعه و مسجد است و احتمالا پیکر "شیخ الاسلام سعید جمال الا سلام محمد بن احمد بن محمد بن مهریزد" از عرفای مشهور یزد در قرن نهم هجری قمری را در خود دارد. گفته می شود که این بقعه از خشت و گل و توسط یکی از یاران وی به نام مولانا غیاث الدین علی منشی از مشاهیر عصر آل مظفر، در سال 784 هجری قمری بنا شده است. دیوارهای داخلی با گچ، سفید کاری شده و کتیبه های گچی به خط ثلث نیز در درون بنا دیده می شود.

ورودی این بقعه در ایوانی به دهانه 3.5 متر و عمق 5.5 متر قرار دارد و صحن آن در جلوی ایوان و در ضلع شمالی مسجد واقع شده است. گنبد بنا بر روی یک چهار دیواری به ابعاد 5.8 در 5.8 و ضخامت 5.1 متر قرار گرفته و در ابتدا به هشت گوشواره (1) و سپس به شانزده گوشواره منتهی می شود.

پاورقی

1- سازه‌ای جهت تبدیل مربع به هشت ضلعی برای اجرای گنبد است که با کمک آن، مقاطع چهار ضلعی، به ۸، ۱۶ و ۳۲ ضلعی و در نهایت به دایره تبدیل می شوند.

8- سایر قسمت های میدان امیرچخماق

 علاوه بر قسمت هایی که به آنها اشاره کردیم، در میدان امیرچخماق، بناهای دیگری هم وجود دارند که عبارتند از: حمام و کاروانسرای بافتی‌ها در سمت غرب تکیه و کاروانسرای شعبان در سمت راست تکیه یا همان بخش شمالی میدان.

در کنار این المان های تاریخی حوض مقابل تکیه امیرچخماق نیز یکی از زیبایی های این میدان به شمار می رود که در میان خود تعدادی مجسمه مسی دارد. این مجسمه ها که حاصل هنر مجسمه سازان مختلفی هستند در دو دهه گذشته به این مجموعه اضافه شده اند. چهره آنها به گونه ای طراحی شده که نقش و اهمیت آب در استان و به نوعی فرهنگ سقایی را به تصویر بکشند. در سال های اخیر مزار شهدای گمنام نیز به این مجموعه افزوده شده و حال و هوایی معنوی نیز به آن بخشیده است.

نظرات گردشگران خارجی

شاید برای تان جالب باشد که بدانید گردشگران دیگر کشورها چه نظری در مورد این اثر دیدنی دارند. در اینجا تعدادی از نظرات آنها را در وبسایت معتبر تریپ ادوایزر مرور می کنیم:

گردشگر سوئیسی | تاریخ بازدید بهمن 1397

فضایی زیبا برای توقف

این ساختمان زیبا برای تماشای مراسم مذهبی توسط مقامات ارشد حکومت ایجاد شده است. در سمت راست این بنا سازه ای چوبی دیده می شود که به آن نخل می گویند و در مراسم مذهبی آن را بلند می کنند. حتما هم در روز و هم در شب این میدان را ببینید. در طول روز می توانید از کافه های آرام و زیبا استفاده کنید که آب میوه های شان تازه هستند.

گردشگر برزیلی | تاریخ بازدید آبان 1397

در قلب یزد

گفته می شود قدمت امیرچخماق به قرن 15 می رسد و در ابتدا یک کاروانسرای ساده بوده است اما حالا مجموعه ای شگفت انگیز در یزد به شمار می رود. اینجا شامل یک میدان، مسجد، بازار، فواره ها، دو مناره زیبا و شیرینی فروشی های جذاب است. در شب ها نورپردازی میدان فضایی جادویی را پیش روی تان می گذارد. مردم یزد به اینجا می آیند تا دوستان شان را ببینند و اوقات فراغت شان را بگذرانند.

گردشگری از نیوزیلند | تاریخ بازدید مهر 1397

خیره کننده

میدانی بزرگ با شیرینی فروشی معروف یزد که در شب با نورپردازی ها بسیار زیبا به نظر می رسد.

گردشگری از عمان | تاریخ بازدید تیر 1397

نماد یزد

مجموعه امیرچخماق، در قلب تاریخی شهر قرار دارد و میدانی بزرگ است که در آن سردری خیره کننده را می بینید. مغازه های صنایع دستی نیز در این میدان وجود دارند. مسجد، بادگیرها و مناره ها از دیگر دیدنی های این مجموعه هستند و مسجد آن هنوز هم مورد استفاده قرار می گیرد. این میدان جایی است که به هنگام گردش تان در یزد چندین بار به دیدنش خواهید رفت.

گردشگر هندی | تاریخ بازدید شهریور 1397

سردر زیبا

مجموعه امیرچخماق، سردری دارد که نمای آن بسیار شبیه به مساجد است. این مکان در زمان برگزاری رویدادها مورد استفاده مردم قرار می گیرد.

دغدغه های کارناوالی

میدان امیرچخماق اگر چه که یادگارهای ارزشمندی را از گذشته در خود دارد؛ اما آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته و به دلیل برخی دستفروشی ها و کسب و کارهای غیر مجاز همچون جگرکی ها، حیات آن با خطر جدی مواجه است. با توجه به قرار گیری شهر یزد به عنوان نخستین شهر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو نیاز است تا توجه بیشتری نسبت به این نماد ارزشمند شهر شود و نگهداری از آن با تلاش بیشتری صورت گیرد.

توصیه های کارناوالی

در سفر به شهر یزد می توانید از جاذبه های بیشتری در این شهر لذت ببرید و اوقات خوشی را برای خود بسازید.

چشیدن طعم غذاهای سنتی یزد را فراموش نکنید و طعمی متفاوت از این دیار را بچشید.

به دلیل گرم و خشک بودن هوای یزد بهتر است فصول گرم را برای سفر به آن انتخاب نکنید.

سخن آخر

یزد شهری تاریخی و جهانی است که در هر گوشه اش می توانید جلوه ای متفاوت را نظاره کنید. پس معطل نکنید و در برنامه های سفرتان بازدید از این شهر زیبا را نیز بگنجانید. اگر ساکن یزد هستید از حال و هوای شهر و میدان امیر چخماق برای مان بگویید. اگر مسافر این شهر بوده اید، تجربه خود را با دیگر دوستان کارناوالی به اشتراک بگذارید.

آیا از میدان امیر چخماق بازدید کرده اید؟ از بازدید خود چه خاطره ای دارید؟

منتظر دیدگاه های شما عزیزان هستیم...