آرامگاه های معروف ایران

در شمال شهر شیراز آرامگاهی وجود دارد که نامش برای همه ساکنان این سرزمین کهن آشنا است. هر که به شیراز قدم می‌گذارد راهی آرامگاه حافظ می‌شود و در آن ساعات خوشی را می‌گذراند. این مجموعه با نام حافظیه شناخته می‌شود و همان‌طور که از نامش پیداست، محل دفن حضرت حافظ، یکی از شعرای ایران زمین است. بسیاری معتقدند که وی در یکی از اشعارش این مساله را که مرقدش پس از او زیارتگاه خواهد شد، پیش‌بینی کرده است.

مجموعه خانقاه و بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی بنایی نادر از معماری اسلامی در قرون وسطاست که تنها اثر ثبت جهانی شده اردبیل به شمار می‌رود. این بنا همان‌گونه که از نامش بر می‌آید خانقاه و عبادتگاه بوده و بعدها پیکر بنیان‌گذار مجموعه و چند تن از بزرگان صفوی را نیز در خود داده است. به جز شیخ صفی الدین اردبیلی، جد سلاطین صفویه و بنیان‌گذار خانقاه، چند تن از بزرگان، مشایخ و سلاطین دوره صفوی همچون شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه)، همسر شاه اسماعیل (مادر شاه تهماسب) و کشته شدگان جنگ‌های شیروان و چالدران نیز در این مجموعه به خاک سپرده شده‌اند.

آرامگاه فردوسی، مکانی است که خاکش پیکر حکیم ابوالقاسم فردوسی را به آغوش کشیده و تا به امروز یاد این شاعر را برایمان جاوید نگاه داشته است. این مکان با فضای بسیار زیبا و چشم‌نوازش میزبان گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور است و بسیاری را از راه‌های دور و نزدیک به سوی خود می‌کشاند. این آرامگاه در ۲۸ کیلومتری غرب روستای پاژ، زادگاه فردوسی قرار دارد و از 12 فروردین سال 1342 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه نادرشاه افشار از مکان های دیدنی مشهد به شمار می‌رود که در سال 1342 خورشیدی و برای بزرگداشت نادرشاه افشار به دست هوشنگ سیحون، از اساتید برجسته مجسمه‌سازی و معماری، طراحی و ساخته شد. ساختمان این آرامگاه در میان باغ نادری قرار دارد و از یک قسمت مرکزی که مقبره نادرشاه است و دو موزه تشکیل شده؛ یکی از موزه‌ها مختص ادوات جنگی و آثار دوران نادرشاه است و دیگری سلاح‌هایی از دوران مختلف تاریخی را در خود دارد.

ایران عزیز ما در طول تاریخ مشاهیر بسیاری را در خود پرورش داده است و نابغه‌ها و افراد بی‌بدیلی در خاک کشورمان تعلیم و تربیت یافته‌اند. یکی از معروف‌ترین این افراد، حکیم عمر خیام نیشابوری، ریاضی‌دان، منجم و شاعر قرن پنجم هجری‌ است که جایگاه والایی در میان مشاهیر و نوابغ ایرانی دارد و مقبره او نیز یکی از مشهورترین آرامگاه‌های ایرانی به شمار می‌رود. آرامگاه خیام معروف‌ترین جاذبه گردشگری شهر نیشابور است و نمادی برجسته از معماری نوین ایرانی محسوب می‌شود. این آرامگاه در سال 1338 بر اساس طرحی از معمار فقید، هوشنگ سیحون ساخته و در 12 فروردین 1342 طی مراسم باشکوهی افتتاح شد.

در میانه شهر همدان میدانی وجود دارد که با نام باباطاهر شناخته می‌شود. این میدان در مقابل‌ قله الوند قد علم کرده و آرامگاه یکی از شعرای بزرگ ایران زمین، باباطاهر را در خود جای داده است. این آرامگاه با گنبد فیروزه‌ای رنگش توجه هر کسی را به خود جلب می‌کند و وسوسه زیارتش را به جان خیلی‌ها می‌اندازد. اینجا مامن ابدی شاعری بزرگ است که شیرینی طعم دوبیتی‌های عاشقانه‌اش هنوز هم حس می‌شود و اهل ادب و فرهنگ را سرمست می‌کند. این بنا در تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شماره ۱۷۸۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

به شیراز که قدم بگذاری، از هر کسی می‌توانی سراغ سعدیه را بگیری و نشانیِ آرامگاه شاعر بزرگ ایران زمین را بپرسی. این مقبره تاریخی در یکی از خیابان‌های زیبای شهر واقع شده و در نزدیکی باغ دلگشا قرار دارد. با قدم گذاشتن به محوطه سعدیه، دنیای دیگری را تجربه می‌کنید؛ دنیایی که از شعر و ادب پارسی با شما سخن می‌گوید و پندها و نصیحت‌های سعدی را برایتان بازگو می‌کند.

با عبور از درِ ورودی، ستون‌های برافراشته مقبره، پیش رویتان قرار می‌گیرند و شکوه و صلابت خاصی را به نمایش می‌گذارند. این مقبره آن‌قدر ارزشمند و زیباست که نامش از تاریخ 18 آذر ماه سال 1354 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و سکه‌های پانصد ریالی برنزی جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۸۷ و اسکناس‌های یکصد هزار ریالی از سال ۱۳۸۹ به نقش آرامگاه سعدی مزین شده‌اند.

کوروش، بزرگ‌مرد تاریخ، از محبوب‌ترین و شهیرترین نامداران ایرانی است که طی دوران‌های مختلف از او به‌بزرگی و احترام بسیار یاد شده و در میان تمام ملت‌ها و ادیان جایگاه ویژه‌ای دارد. کوروش در میان ایرانیان مرتبه‌ای والا داشته که همواره از او به‌عنوان پادشاهی خردمند، مردم دوست و طرفدار صلح یاد می‌کنند و در مناسبت‌های مختلف ملی میهنی، نام و گفته‌های او را بازنشر می‌دهند. از همین رو، آرامگاه این پادشاه کبیر در زمره پرطرفدارترین جاذبه‌های ایرانی قرار گرفته است و هر ساله تعداد زیادی از مردم برای بازدید از این مکان تاریخی بار سفر می‌بندند. این سازه زیبا، مشهورترین بخش مجموعه پاسارگاد است که در جنوب این مجموعه وسیع قرار گرفته و به تاریخ سال 1383 با شماره‌ 1106 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

به مانند آرامگاه خیام و فردوسی این سازه نیز با طرحی از هوشنگ سیحون ساخته شد. وی در سال 1337 هجری خورشیدی طرح بنای مقبره کمال الملک را به انجمن آثار ملی ارائه داد. پس از موافقت انجمن آثار ملی با این طرح، کار ساخت آرامگاه در سال 1340 شروع می‌شود و به کمک چند کارگر نیشابوری به پیش می‌رود. از این بنا در مراسمی در تاریخ 12 فروردین 1342 خورشیدی رونمایی می‌شود و از کارگران نیز در این مراسم قدردانی به عمل می‌آید. از آن زمان تاکنون، آرامگاه کمال الملک در کنار مقبره عطار میزبان گردشگران و دوست‌داران اهل فرهنگ و هنر است.

بنای یادبود مقبره الشعرای تبریز این روزها با آن سازه منحصربه‌فرد و تماشایی‌اش، یکی از نمادهای فرهنگی شهر تبریز محسوب می‌شود. برای بازدید از این مقبره باید راه محله تاریخی سُرخاب در قلب شهر تبریز را پیش بگیرید. مقبره الشعرا آرامگاه شاعران معنی می‌دهد و در گذشته بخشی از گورستان محله سرخاب محسوب می‌شد. گورستانی که از 800 سال پیش تا به امروز بیش از 400 شاعر، عارف و نویسنده را در خود جای داده و مدفن انسان‌های بزرگی شده است. معروف‌ترین شاعر خفته در این مقبره استاد شهریار است که در سال 1367 جسم ایشان در این مکان آرام گرفت. از دیگر شخصیت‌های مهمی که در مقبره الشعرا به خاک سپرده شده‌اند می‌توان به حکیم اسدی توسی، قطران تبریزی، خاقانی شروانی، همام تبریزی، ظهیرالدین فارابی، لسانی شیرازی و ... اشاره کرد.

یکی از جاذبه‌هایی که به راحتی در همدان می‌توان آن را یافت، آرامگاه بوعلی سیناست. از این سازه به‌عنوان نماد این شهر یاد می‌شود و یکی از نشانه‌های قدمت ایران در فرهنگ و دانش و علم جهان به شمار می‌رود. بنای این آرامگاه در یکی از میادین اصلی همدان قرار دارد و در مرکز این شهر خودنمایی می‌کند. ستون‌های سربه‌فلک‌کشیده این آرامگاه به همراه سنگ گرانیتی به‌کاررفته در نمای آن شکوه و ابهت خاصی را به نمایش گذاشته و زیبایی خاصی را به این قسمت از شهر بخشیده‌اند. آرامگاه بوعلی سینا در زمینی به مساحت ۳۰۹۰ مترمربع ساخته شده و زیر بنای اصلی آن چیزی در حدود ۱۷۹۲ مترمربع تخمین زده می‌شود. نام این بنا از تاریخ ۲۱ اردیبهشت ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۶۹ در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد و به‌عنوان یکی از دیدنی‌های شاخص همدان پذیرای گردشگران بسیاری است.

به شهر شوش که قدم بگذاری، همه به خوبی آن را می‌شناسند و به بهترین شکل، راهش را نشانت می‌دهند. گنبد پله‌ای آن، آن‌قدر شاخص و متفاوت هست که در یک نظر توجه شما را به خود جلب کند و ذهن‌تان را به خود مشغول سازد. یکی از دلایل شهرت این بنا، گنبد خاص آن است که در میان ساختمان‌های کوتاه و بلند شهر خودنمایی می‌کند. زیارتگاه دانیال نبی در شهریورماه 1310 خورشیدی با شماره 51 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و هر ساله گردشگران زیادی را با مذهب و عقیده‌های متفاوت به‌سوی خود می‌کشاند. اهمیت و محبوبیت این بنا به حدی است که یکی از شاخصه‌های مهم اجتماعی و مذهبی شهر شوش نیز به شمار می‌رود.

یادمان شمس تبریزی یکی از مکان‌های زیارتی و گردشگری شهر خوی است که هر ساله گردشگران و بازدیدکنندگان زیادی را سمت خود می‌کشاند. "شمس" (زاده ۵۸۲ – درگذشته ۶۴۵ هجری قمری) شاعر صوفی و نام آشنای مسلمان سده هفتم بود که علاقه‌اش به سفر او را به مولانا در قونیه رساند. مولانا پس از دیدار با شمس، درس و وعظ را کنار نهاد و اهل سماع و شاعری شد. این رفتار مولانا برای مریدانش پذیرفتنی نبود تا جایی که اذیت و آزار آن‌ها موجب شد شمس بی‌خبر قونیه را ترک کرد.

مولانا از دوری شمس به شدت اندوهگین بود، تا آنکه نامه‌ای از شمس به او رسید و شمس دوباره به نزد وی بازگشت. اما آتش کینه و خشم دوباره شعله‌ور شد و این‌بار شمس ناپدید شد و دیگر کسی اثری از او نیافت.

حتما تا به حال نام خواجوی کرمانی به گوشتان خورده است؛ شاعر قرن هشتم که مضامین عرفانی را در قالب غزلیات دلنشین در می‌آورد. آرامگاه این شاعر که در سال 1315 در تنگ الله‌اکبر شیراز ساخته شد مشرف به دروازه قرآن است و گذر آب چشمه رکن‌آباد از کنار آن، فضایی دل‌پذیری را به وجود آورده است.

آرامگاه خواجوی کرمانی که یکی از آثار ثبت ملی کشورمان است در فضای باز قرار دارد و بر اساس یک رسم قدیمی که دو سنگ در بالا و پایین قبر شاعران و عارفان می‌گذاشتند، 2 ستون در بالا و پایین آن به چشم می‌خورد.

مسعود بیضاوی از بزرگان مشایخ و علمای قرن هشتم هجری بود که به نام بابا رکن الدین شهرت داشت و در زمان سلطنت ابوسعید بهادرخان مغول در اصفهان زندگی می‌کرد. بابا رکن الدین در علم باطنی سرآمد علمای عصر خود بود و پیر معنوی اهل عرفان به شمار می‌رفت. پس از وفات وی در سال 769 هجری قمری، او را در خانقاه خویش به خاک سپردند. در اواخر حکومت شاه عباس اول صفوی، ساخت بقعه‌ای برای مراز این مرد بزرگ آغاز و در سال 1039 هجری قمری، درست یک سال بعد از فوت شاه عباس، به پایان رسید. این بنا از لحاظ نقشه، تناسب کامل معماری، جزئیات بنا و گنبد، یکی از بناهای منحصر‌به‌فرد و متمایز اصفهان و البته مجموعه تاریخی تخت فولاد (قبرستان قدیمی اصفهان) به شمار می‌رود و به خوبی نشان می‌دهد که استادکاران، معماران، کاشی‌کاران و خوشنویسان عصر صفوی، تا چه حد به هنر و ظرافت اهمیت می‌دادند.