تصاویر شانزلیزه تهران | خیابانی نوشتالژیک و در حال فراموشی

به‌ نقل از خبرگزاری اجتماعی تسنیم، لاله زار از خیابان های قدیمی تهران به شمار می آید که از جنوب به میدان امام خمینی یا همان توپخانه می رسد و از شمال به خیابان انقلاب ختم می شود. این خیابان در سال های پایانی حکومت قاجار و در سال های آغازین حکومت پهلوی، به عنوان نماد نوگرایی و هنر ایرانی شناخته می شد و آن را شانزلیزه ی تهران می دانستند.

 اماکن و بناهای تاریخی فرهنگی بی شماری به‌عنوان آثار ملی ایران در این خیابان به ثبت ملی رسیده است که از میان آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

خانه و باغ اتحادیه با شماره  ثبت 12057، تئاتر نصر با شماره ثبت 6529، تئاتر پارس با شماره ثبت 10402، گراند هتل با شماره ی 6528، سفارت دانمارک 7441، خانه مشیرالدوله پیرنیا با شماره 1899، ساختمان تجاری غریب با شماره 18675، مسجد هدایت با شماره 15785، مسافرخانه پارس با شماره 15783، مدرسه و کلیسای ژاندارک با شماره ثبت 2928، خانه معین التجار بوشهری با شماره 31273

این در حالی است که خیابان لاله‌زار با بافت تاریخی بسیار ارزشمند و 15 سینما و چند تئاتر بسیار قدیمی که بنیان تئاتر و سینمای کشور را رقم می زنند، هنوز ثبت ملی نشده است.

فرهاد نظری، مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی، درباره ی اینکه چرا سینماهای لاله زار و حتی خود خیابان لاله زار با چنین جایگاه مهم فرهنگی و تاریخی که در تاریخ معاصرمان دارند، ثبت ملی نمی شوند، اظهار داشت:

به‌طور کلی خیابان لاله زار، نام و تاثیر شگرفی در آغاز دوره مدرن ایران داشته است. بسیاری از نویسندگان، شاعران، هنرمندان و روشنفکران در اینجا مراوداتی داشتند و آثار فرهنگی و هنری خود را در این خیابان ایجاد کردند؛ لاله زار لوکیشن (محل) فیلم برداری فیلم های زیادی بوده و بسیاری از سینماها و تئاترهای ایران برای اولین بار در اینجا تأسیس شده است.

مدیرکل دفتر ثبت آثار تاکید کرد:

بنابراین خیابان لاله زار از نظر من یک "Cultural Space" فضای فرهنگی تمام عیار است که متأسفانه با گذر زمان، کاربرد آن دچار استحاله شده و گونه به گون گشته و به قول علما لباس به لباس شده یعنی آن لباس زیبای فرهنگی از تنش بیرون آمده و لباس تجاری به تن کرده است.

او در جواب به اهمیت این مکان تاریخی بیان کرد:

مرحوم علی اکبرخان دهخدا در یادداشت های فرهنگی اش به وفور از خیابان لاله زار یاد می کند و رد‌پا و نام اینجا در یادداشت ها و خاطرات بسیاری از تئاتری ها و سینماگران و مشاهیری چون مجتبی مینوی و صادق هدایت آمده است.

وی در ادامه اظهار داشت:

حتی حسین گل گلاب سرود "ای ایران" را که بعدها غلامحسین بنان آن را اجرا کرد با تأثیرپذیری از حادثه برخورد نادرست و توهین آمیز یک سرباز انگلیسی نسبت به یک افسر ایرانی که در همین لاله‌زار اتفاق افتاد، سرود.

او همچنین به این موضوع اشاره داشت که با بازسازی لاله زار به‌ صورت قدیمی می توان این مکان را به یک پیاده راه فرهنگی بی نظیر تبدیل نمود.

نظری درباره ی ضرورت حفظ و احیای فضای خاطره‌انگیز بافت فرهنگی لاله زار گفت:

اینجا یک محمل و فضای فرهنگی است که از فرق سر تا نوک پا برای تهرانی ها و ایرانی ها خاطره است، پس خود این محور می تواند به‌طور کلی ثبت و بازسازی شود؛ به شکلی که حیثیت فرهنگی اش به همان شکل قدیم، با سینماها و تئاترهایش برگردد.

وی افزود:

امروز بخش مهمی از چیزهایی که ما به‌عنوان میراث مستند دیداری‌ شنیداری می شناسیم از همین خیابان لاله‌زار تولید شده اند، این ها نه تنها میراث تهران بلکه میراث تمامی ایرانیان است چون آغازگر یک جریان روشنفکری و یک جریان هنری و فرهنگی مدرن در ایران بوده است.

نظری ادامه داد:

لاله زار این قابلیت را دارد که به شکل اصیلش بازسازی و سامان دهی شود و به یک محور و پاتوق فرهنگی برای هنرمندان و مردم تبدیل شود. با ظرفیت فرهنگی تاریخی که لاله‌زار دارد، در صورت بازسازی می تواند محیط اطرافش را هم تحت تأثیر قرار داده و از یک منطقه فروش ابزار صنعتی و الکتریکی به یک خیابان ممتاز فرهنگی رخ عوض کند.

او عنوان کرد:

این شأن و منزلت لاله زار است که سینماها، تئاترها، پاتوق های فرهنگی و کافه های آن باز شود تا سیما و منظر آن جا احیا شود و حتی می تواند فقط "پیاده‌راه" شود که خوشبختانه اسناد تصویری زیادی هم برای احیای آن، از لاله زار قدیم باقی مانده که برای تحقق این امر به ما کمک می کند.

نظری در برابر طرح این مسئله که تخریب روز افزون سالن های سینما و تئاتر و کافه های برجای مانده لاله زار، ثبت زنجیره ای آن را ضروری تر می کند، گفت:

بی تردید مکان های مذکور و سینماها این قابلیت را دارند و ما باید نسبت به تاریخ سینمای ایران حساسیت داشته باشیم زیرا ایران جزو چند کشور محدود دنیا است که ازنظر هنر سینما دارای سبک مختص خود است و در سایه ی هالیوود و جریان های سینمایی دنیا محو نشده است.

وی اضافه کرد:

البته چیز عجیبی هم نیست که جایگاه سینمای ما رفیع است چون ایران جزو اولین کشورهای دنیاست که دو یا سه سال بعد از اختراع دوربین عکاسی، آن را در دوره قاجار در خدمت گرفته و آرشیو غنی عکاسی آن دوره هم موجود است، پس ایران در شمار کشورهای پیشگام در صنعت سینما و عکاسی است.

نظری به صراحت عنوان کرد:

کشوری که چنین جایگاه و سابقه ای دارد باید میراث معماری و شهرسازی سینمایی اش را هم حفظ کند، این شانس نصیب کمتر کشوری شده که سرمایه بزرگی مثل مخزن "جُنگ‌خانه" عکاسی کاخ گلستان را داشته باشد که جزو دو سه مخزن عکس تاریخی دنیاست.

مدیرکل دفتر ثبت آثار، حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی سازمان میراث فرهنگی در پاسخ به این سوال که اگر قرار باشد لاله زار با احیا تبدیل به یک محور فرهنگی شود چه کسانی باید پیش قدم باشند، عنوان کرد:

چون مدیریت این مکان یک مدیریت چند وجهی است، قطعا شهرداری تهران باید پیشگام باشد، میراث فرهنگی کمک می کند و خانه سینما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم هر یک در حوزه وظایفشان پا پیش بگذارند.

او در رابطه با این مسئله که مدیری مثل شما که از دغدغه و بضاعت فرهنگی برخوردار است، اگر سینماگران جلو نیامدند و شهرداری بهانه تراشی کرد اینجا را رها می کند، اینگونه پاسخ داد:

بهتر است که متولیان اصلی یعنی خانه سینما جلو بیایند و با بهره گیری از شهرت و جایگاه مردمی شان با مالکان خصوصی برای جلب رضایت یا علاقه‌مندی آن ها صحبت کنند و این نشان از احساس مسئولیت سینماگران نسبت به میراث حوزه سینما دارد.

ایشان افزود:

اما اگر آن ها چنین کاری نکنند ما برای ثبت ملی زنجیره ای سینماهای لاله‌زار اقدام می کنیم اما باز هم تأکید می کنم که مشارکت و پای کار بودن اهالی سینما نسبت به میراث فرهنگی خود و مردم، کار را بسیار تسریع خواهد کرد و ما هم از واکنش و حساسیت آن ها استقبال می کنیم.

#اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.