گرگ یالدار | گونه ای در حال انقراض از سگ سانان

گسترش شهرسازی در سراسر این کره ی خاکی تبعات مثبت و منفی زیادی داشته است. یکی از منفی ترین عواقب این گسترش قلمرو انسان ها، از بین رفتن طبیعت بکر و به خطر افتادن حیات وحش است که متاسفانه در اکثر مواقع بی توجه از کنار این موضوع مهم عبور می کنیم.

منابع طبیعی و حیات وحش برخی مناطق دنیا آن قدر شاخص و خاص هستند که به راستی در جهان کم نظیرند. حیوانات و جانورانی وجود دارند که حتی شاید نامشان را هم تا به حال نشنیده باشید، مانند گورکن صورتی، گرگ یالدار، هشت پای دامبو، خرگوش پاتاگونی، موش برهنه، دلفین ایراوادی و...

تعداد زیادی از افرادی که این حیوانات را برای اولین بار می بینند آن قدر تعجب می کنند که باورشان نمی شود چنین حیواناتی وجود داشتند و از آن ها بی خبر بوده اند. اخبار زیادی به گوشمان می رسد که حاکی از انقراض گونه های مختلف حیوانی است؛ خبرهایی تلخ و تاسف بار... اما این بار می خواهیم کمی آینده نگری کرده و شما را با حیوانی آشنا کنیم که به احتمال زیاد تا به امروز از وجودش بی خبر بوده اید. حتی اماکنی را که می توانید این موجود خاص و جالب را ببینید به شما معرفی کنیم تا گامی بلند در کسب اطلاعات درباره ی حیوانات و جانوران پیرامون برداریم.

این بار می خواهیم با گرگ یالدار آشنا شویم. حیوانی که هم زمان شبیه به گرگ، روباه، آهو و شیر است؛ جانوری شگفت انگیز و دیدنی. برای دیدار گرگ یالدار باید به آمریکای جنوبی، زادگاه او برویم.

با کارناوال همراه شوید.

آشنایی با گرگ یالدار | Maned wolf

به دیدار جانورانی عجیب آمده ایم... حیواناتی که معلوم نیست گرگ هستند یا سگ. زادگاهشان تنها در آمریکای جنوبی است و در برخی از همین کشورها هم در حال انقراض هستند.

چهره‌شان شبیه به گرگ، پاهایی بلند و کشیده چون روباه هایی قد بلند و گوش هایی باریک و ترسناک دارند. به راستی این جانوران چیستند؟ گرگ یا روباه؟ شاید هم نژادی وحشی از سگ. 

به این جانوران لقب سگ های طلایی ( Chrysocyon ) را داده اند و بومیان آمریکای جنوبی که با زبان گواران صحبت می کنند به آن ها ( aguará guazú ) می گویند.

نام این جانداران گرگ یالدار ( Maned wolf ) است که از خانواده ی سگ سانان به حساب می آیند و بزرگترین جامعه ی سگ سانان آمریکا را تشکیل داده اند. همانطور که حتما می دانید سگ سانان شامل حیواناتی مثل سگ های خانگی، گرگ، شغال، روباه و سگ های وحشی می شود. حیواناتی که تقریبا در همه ی قاره ها یافت می شوند اما گرگ های یالدار را تنها می توان در آمریکای جنوبی و نقاطی مثل جنوب شرقی برزیل، پاراگوئه، شمال آرژانتین، شرق بولیوی، شمال رشته کوه های آند و جنوب پرو یافت. در اروگوئه نیز گاها این گرگ های یالدار دیده شده اند اما به ندرت. عقیده بر این است که در این کشور، سال ها پیش جمعیت گرگ های یالدار زیادتر بوده اما به مرور کمتر و کمتر شده اند. متاسفانه روند انقراض این گرگ ها همچنان ادامه دارد به گونه ای که برزیل گرگ های یالدار را از حیوانات در حال انقراض اعلام کرده است.

حقیقتا باید تدبیری اندیشید که جمعیت این حیوانات زیبا و منحصر به فرد افزایش یابد. درست است که شبیه به روباهان قرمز هستند اما تفاوت های عدیده ای با آن ها دارند، مثلا وزنشان به طور میانگین 23 کیلوگرم و قدشان به 90 سانتیمتر می رسد، دم آن ها بلند و زیبا و تقریبا 45 سانتی متر است.

گرگ یالدار بلند قدترین سگ سان وحشی به حساب می آید. احتمال می رود بلند بودن پاهای آن ها به دلیل زندگی در دشت ها و زیست بومشان به مرور زمان به این شکل در آمده است.

رنگ قهوره ای مایل به نارنجی این جانوران بر ابهتشان می افزاید و پاهای سفید و سیاهشان گویا کفشانی زیبا و فاخر هستند. آن ها بویی از خود بر جا می گذارند که نشان گر قلمروشان باشد و به کسی اجازه ی ورود به آن را نمی دهند.

اگر شما هم مثل ما مشتاق شده اید که با این گرگ ها بیشتر آشنا شوید، برای دیدنشان به آمریکای جنوبی و کشورهایی مثل پاراگوئه، آرژانتین و بولیوی بروید. اما این را هم بدانید که این حیوان در کوبا با نام کلک ( kalak ) و در برزیل با نام های ( lobo de crin ) یا ( lobo colorado ) شناخته می شود و در برزیل هم به آن ها ( borochi ) می گویند.

در ادامه بیشتر با این حیوان و خصوصیات رفتاری او آشنا خواهیم شد.

گرگ های زیبای یالدار را در ویدئو تماشا کنید

آشنایی با گونه ی جانوری گرگ های یالدار

برای کسب اطلاعات دقیق تر و آشنایی بهتر با این سگ سانان کمیاب خوب است که با دسته ی جانوری آن ها بیشتر آشنا شویم. به دلیل شباهت زیاد این حیوانات با روباه ها اغلب تصور می کنند که این جانداران گونه ای از روباه و یا ترکیبی از روباه و گرگ هستند اما این طور نیست بلکه گرگ های یالدار به تنهایی یک گونه ی خاص از سگ سانان هستند و فسیل هایی از وجود آن ها در ارتفاعات برزیل وجود دارد که حاکی از وجود شان در سال ها پیش دارد.

مطالعات ژنتیکی انجام شده روی گرگ های یالدار نشان می دهد که آن ها از دیرباز در آمریکای جنوبی زندگی می کردند و گونه ای نو ظهور یا جهش یافته نیستند. به ترتیب در سال های 2003، 2009 و 2015 میلادی مطالعات گسترده ای روی این جانداران انجام شد که در نهایت مشخص کرد جزایر فالکلند ( Falkland Islands ) آمریکا زادگاه اصلی گرگ های یالدار بوده؛ شواهد نشان می دهند که از 7 میلیون سال پیش گرگ های یالدار در این جزایر وجود داشتند.

بنابراین مشخص شد که با وجود شواهد مورفولوژیکی ( ریخت شناسی ) این جانداران آن ها نه روباه هستند و نه گرگ، بلکه اگر بخواهیم حیوانی را مثال بزنیم که از لحاظ ژن، نزدیکی بیشتری با گرگ های یالدار دارند، سگ بوش ( bush dog ) گزینه ی خوبی است.

تصاویری از بوش داگ یا سگ بوش

عادات رفتاری گرگ های یالدار

گرگ های یالدار، گوشت خوار هستند و برای بقا به شکار می پردازند. در ابتدا جالب است با عادات شکار کردن این حیوانات آشنا شویم:

عادات شکاری: گرگ های یالدار بر خلاف اغلب سگ سانانِ وحشی ترجیح می دهند به صورت انفرادی شکار کنند. این در حالی است که گرگ های خاکستری، سگ های وحشی آسیایی و آفریقایی همیشه به صورت دسته جمعی به شکار می روند.

آن ها هنگام غروب آفتاب و نزدیکی های شب را برای شکار بهترین زمان می دانند و اغلب تا نیمه های شب برای به دام انداختن طعمه هایشان صبر می کنند. غذای مورد علاقه ی گرگ های یالدار خرگوش است. گرگ های یالدار با آگاهی کامل و هوشمندی شکار می کنند، شاید ساعت ها در کمین نشینند تا بتوانند درست آرواره های قویشان را روی گردن طعمه فرود آورند و در حالت خشونت باری طعمه را کشته و ببلعد.

رفتار این گرگ های یالدار خشن و وحشی است، یال زیبای روی گردن آن ها نیز بر ابهت و جلوه دادن چهره ی وحشی ترشان نقش بسزایی داشته است.

عادات جفت گیری: گرگ های یالدار اغلب برای جفت گیری پیرو آداب تک همسری هستند اما پس از جفت گیری ممکن است برای مدتی فرسخ ها از هم فاصله بگیرند تا در فرصتی مناسب دوباره یکدیگر را ملاقات کنند. البته گرگ های یالداری هم دیده شده اند که پیرو این قضیه نیستند، آن ها از طریق پارس کردن از دوردست ها همسرشان را فرا می خوانند تا با او ملاقات کنند.

فصل جفت گیری این حیوانات نوامبر تا آوریل ( حدودا دی تا اردیبهشت ماه ) می باشد و زمان بارداری آن ها حدودا 60 تا 65 روز طول می کشد و در هر بار زایمان 2 تا 6 توله ( اغلب 5 نوزاد ) را به دنیا می آورند و معمولا سالی یکبار باردار می شوند. توله های سالم آن ها حدودا 450 گرم وزن دارند و تا 15 ماه فقط از شیر مادر تغذیه می کنند. مادر وظیفه ی تامین خوراک را بر عهده دارد و پدر باید امنیت آن ها را تامین نماید. توله ها پس از یک سال، رشدشان کامل می گردد و از سال دوم شروع به تولید مثل می کنند. نوزادان گرگ های یالدار در طی این یک سال برای دریافت غذا کاملا وابسته به والدینشان هستند و پس از آن قلمرو والدین را ترک می کنند.

حفاظت از قلمرو: گرگ های یالدار چه ماده باشند و چه نَر برای حفظ قلمروشان با ادرار گرداگرد محوطه را نشانه گذاری می کنند. ادرار آن ها بوی بسیار غلیظی دارد تا اندازه ای که بارها پلیس را به اشتباه انداخته و آن ها تصور کرده اند که این بو ناشی از استعمال ماده ی مخدر هشیش می باشد.

اگر محیط زیست آن ها مناسب باشد و بتوانند برای خود قلمرو تعیین کنند حدودا قلمرو هایی با مساحت 26 کیلومتر مربع را برای خود نشانه گذاری می کنند.

عادات خواب: این گرگ های یالدار پیرو عادت خواب در شب هنگام هستند.

 اما آن ها در چه محیط هایی راحت تر زندگی می کنند و می توانند به آسانی در زیستگاهشان مانور دهند؟ سوالی است که در ادامه به آن پاسخ خواهیم داد.

زیستگاه گرگ یالدار

با وجو حفاظت هایی که از این جاندار شده است، اما همچنان گرگ های یالدار گونه هایی در خطر هستند. به همین علت خوب است که کمی با زیست بوم های مورد علاقه ی آن ها آشنا شده و بدانیم چه مکان هایی را برای زندگی ترجیح می دهند.

 آن ها از دیرباز در دشت ها می زیستند و گفته می شود پاهای آن ها به همین دلیل باریک و بلند شده است تا بتوانند آسان تر از لابه لای چمن های بلند شکار و زندگی کنند. زیستگاه اصلی آن ها همانطور که اشاره کردیم آمریکای جنوبی است و در باغ وحش های معروف و بزرگ آمریکا می توانید آن ها را ببینید البته آن ها در باغ وحش ها نگهداری می شوند تا از خطر انقراض نجات یابند اما گذران عمر در دشت ها را ترجیح می دهند.

گرگهای یالدار چه می خورند؟

همانطور که اشاره نمودیم این حیوانات گوشت خوار هستند و با شکار امرار معاش می کنند. طعمه های مورد علاقه ی آن ها پستان داران کوچک ( خرگوش و دیگر جوندگان )، پرنده، ماهی و... است. اما نکته ی جالبی در رابطه با رژیم غذایی این سگ سانان وحشی وجود دارد. بسیاری از گرگ های یالدار به مرور از شکار و خوردن گوشت خسته شدند و همراه با شکار، سبزیجات هم می خوردند. تحقیقات نشان می دهد که اکنون 50 درصد غذای آن ها را سبزیجاتی مثل نیشکر، میوه، گوجه فرنگی، گیاهان غده ای و... تشکیل می دهند.

وبسایت باغ وحش ملی اسمیتسونیان در واشنگتن که در حال حاضر یکی از فعالترین مراکز در زمینه ی حفاظت از گرگ های یالدار است ذکر کرده که در این مرکز به این جانداران به عنوان غذا موش، سبزیجات، استخوان و گاهی هم گوشت گاو داده می شود و آن ها به صورت روزانه 2 پوند غذا لازم دارند. ( هر پوند 453.56 گرم است ) 

روابط با دیگر گونه های جانوری

گرگ های یالدار همزیستی مسالمت آمیزی با دیگر سگ سانان دارند. همچنین نقش مهمی هم در محیط زیست بازی می کنند به این صورت که دانه های گیاهانی را که می خورند با خود به این سو و آن سو می برند و از طریق مدفوعشان دفع می کنند. همچنین امکان دارد که مورچه ها از مدفوع و کود آن ها تعذیه کرده و آن ها نیز در پراکندگی دانه ها نقشی ایفا نمایند و این چرخه ادامه داشته باشد.

ارتباط با انسان ها

گرگ های یالدار، خشن اما در عین حال خجالتی هستند. آن ها زمانی که احساس خطر کنند از صحنه متواری می شوند. انسان ها گرگ های یالدار را خطری برای مرغ ها و گاهی حتی برای گاو و گوسفندهایشان می دانند اما به مرور زمان ثابت شده که این نظریه اشتباه است و گرگ های یالدار علاقه ای به آسیب زدن به حیوانات خانگی ندارند و این عقیده تنها از شکل و شمایل خشونت بار و گرگ وار آن ها برگرفته شده است.

به دلیل تغییر زیست بوم این جانداران با ازدیاد شهرسازی بخصوص در برزیل و مرگ بی رویه و پر سرعتشان جزء گونه های آسیب پذیر آمریکای جنوبی دسته بندی شده اند اما همچنان در معرض ابتلا به بیماری و رفتار خشونت بار انسان ها و حیونات قرار دارند.

به صورت معمول عمر گرگ های یالدار 6 و نیم سال است اما محققان در تلاش هستند که با حفظ و نگهداری از آن ها عمراشان را به 12 الی 15 سال افزایش دهند.

عوامل تهدید کننده گرگ های یالدار

گرگ های یالدار شکار خوبی برای شکارچی ها نیستند اما امکان دارد طعمه ی خشم سگ های نگهبان خانه ها شده و کشته شوند. علاوه بر حمله ی گاه گاه حیوانات وحشی به آن ها، دلیل مهم دیگر مرگ این جانداران عفونت است. آن ها به شدت نسبت به عفونت حساس هستند و تعداد زیادی از آن ها به دلیل قرار گرفتن در محیط های آلوده و ارتباط با دیگر جانداران آلوده به عفونت، دچار عفونت های شدید و انگل های کشنده می شوند و جانشان را از دست می دهند.

لازم به ذکر است که گاهی دیده شده که شکارچیان این حیوانات را شکار می کنند تا از چشمانشان استفاده نمایند، زیرا برخی از ساکنان محلی آمریکای جنوبی چشم های گرگ های یالدار را نشانه ی خوش شانسی می دانند، اما این کار به ندرت پیش می آید.

اما مهم ترین نکته ای که سبب در خطر افتادن زندگی این جانداران شده، تخریب زیست بومشان است. به دلیل تغییر کاربری مراتع و جنگل ها در آمریکای جنوبی و تبدیل شدن آن ها به زمین های کشاورزی و ازدیاد راه سازی، بسیاری از این جانوران بی خانمان شدند و بسیاری از آن ها به دلیل برخورد با اتومبیل ها و یا صدمه دیدن توسط کشاورزان از بین رفتند.

اقدامات انجام شده برای جلوگیری از انقراض

سرادو ( Cerrado ) منطقه ای اکولوژیکی گسترده و گرمسیری در برزیل می باشد که تقریبا بی درخت و پر از چمن های بلند است که گاهی قدشان به 1 الی 2 متر هم می رسد. در این منطقه 10000 گونه ی گیاهی، 10 گونه پرنده و 200 گونه پستاندار وجود دارد و بسیار زیبا و دیدنی است، دشت ها، مرداب و باتلاق ها و مراتع عدیده ای را در این زیست بوم می توانید ملاحظه نمایید.

سرادو در حال حاضر میزبان بیشترین تعداد گرگ های یالدار در دنیا است، از زمانی که برزیل این جانداران را به عنوان گونه ی در خطر معرفی نموده کشورهایی مثل پاراگوئه، بولیوی و ایالات متحده در تلاش هستند با اختصاص دادن قسمت های ویژه در باغ وحش ها و حفاظت از منطقه ی سرادو به افزایش شمار آن ها کمک کنند.

همچنین دانشمندان در تلاش هستند با یاری فناوری های مدرن و پیشرفته به تکثیر این حیوانات کمک کنند تا سریع تر تکثیر پیدا کنند که تا حدودی هم این پژوهش ها تا به این جا موفقیت آمیز بوده است.

خبر خوبی هم درباره ی روند مطالعات بر روی تکثیر گرگ های یالدار وجود دارد؛ برای حفاظت از این گونه ی حیوانی گروهی تحقیقاتی به نام SSP© تشکیل شده که تنها وظیفه آن ها تلاش برای نجات این حیوانات زیبا است، در سال 1996 میلادی هم گروه دیگری به نام  EWC به SSP© پیوست. این دو گروه که متشکل از متخصصان بسیار ماهری هستند، در سال 1998 میلادی توانستند بستری را مهایا کنند که نوزادی تولید شود و با نظارت آن ها بتواند از نعمت وجود هر دو والدین بهره مند گردد، کاری که امروزه برای این حیوانات بسیار نادر است و اغلب آن ها تنها با یک مادر رشد می کنند، این نوزاد با سلامت کامل متولد شد و رشد یافت.

گرگ های یالدار را کجا ببینیم؟

در ابتدای مطلب کشورهایی که دارای این گونه سگ سانان هستند را با هم مرور کرده ایم اما به دلیل خطر انقراضی که آن ها را تهدید می کند برخی مناطق به صورت حفاظت شده از آن ها حمایت می کنند که می توانید به این اماکن مراجعه کرده و گرگ های یالدار را از نزدیک تماشا نمایید. جاهایی مثل پارک ملی کراکرا و اماز ( national parks of Caraça and Emas ) در کشور برزیل و باغ وحش ملی اسمیتسونیان ( Smithsonian ) در واشنگتن که خوب است بدانید این باغ وحش ملی ملی واشیتگتن 30 سال است که در زمینه ی بقای حیوانات در معرض خطر و انقراض فعالیت می کند و از گونه های بسیار شاخصی مراقبت می نماید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه ی این باغ وحش شاخص می توانید روز لینک روبه رو کلیک نمایید: لینک

البته بدانید که در آینده کارناوال به صورت اختصاصی به این دو مرکز مهم سفر خواهد کرد و آن ها را برای شما معرفی می کند زیرا در این اماکن اطلاعات خوبی را به گردشگران در رابطه با چگونگی برخورد با حیوانات و نوع زندگی آن ها داده می شود.

پارک ملی کراکرا و اماز

باغ وحش ملی اسمیتسونیان

حقایقی درباره گرگ های یالدار

- بلند قدترین گونه ی سگ سانان است.

- با این که نام این جاندار گرگ است اما حقیقتا اصلا گرگ نیست.

- این جانداران سه صدای متفاوت از خود در می آورند.

- در حال حاضر گرگ های یالدار به سگ سانی همه چیز خوار تبدیل شده است.

- بر خلاف گرگ ها و اغب سگ سانان به تنهایی به شکار می روند.

- نوزادان گرگ های یالدار رنگ قهموه ای بسیار تیره دارند اما به مرور پوستشان روشن و روشن تر می شود.

- آن ها در سال های پیش، شب ها به شکار می رفتند اما با تغییر زیست بومشان امروزه پیرو عادت شب خوابی هستند.

- در هنگام احساس خطر موهای بدنشان را سیخ می کنند.

- در حال حاضر تنها 17،000 گرگ یالدار در جهان وجود دارد.

- بوی ادرار این جانداران بسیار شبیه به ماده مخدر ماری جوانا یا حشیش است.

- در برزیل اعتقاد بر این است که اگر گرگ های وحشی در شب زوزه بکشند و یا پارس کنند نشانه ی تغییرات آب و هوایی است.

- گرگ های یالدار از چنگال های خود برای حفر زمین استفاده نمی کنند بلکه با دندان هایشان زمین را می کنند.

- این گرگ ها میوه هایی مثل موز، گواوا و گیاه نیشکر را خیلی دوست دارند.

توصیه کارناوال

به افرادی که به حیات وحش علاقه دارند پیشنهاد می کنیم که اگر دوست دارند این حیوان شاخص را ببینند به اماکنی که در طول مطلب معرفی شد سر بزنند زیرا در حال حاضر گرگ های یالدار در فهرست قرمز IUCN برزیل به عنوان حیوانی در تهدید انقراض قرار دارد و شاید دیگر شانس دیدن این جاندار را نداشته باشید، البته امیدواریم که با اقداماتی که انجام می شود از خطر انقراض خارج شوند.

نکته ی دیگر این که برزیل اماکن گردشگری و دیدنی بسیار زیاد و هیجان انگیزی دارد که می توانید در سفرتان آن ها را هم ببینید جاهایی مثل:

عجیب ترین پارک ملی دنیا | لینسویز ماراینسیز برزیل

پارک ساحلی فورتالزا ، برزیل | یکی از بهترین پارک آبی های جهان

جزیره مارها | منطقه ای مخوف و خطرناک در برزیل

سفر خوشی را برایتان آرزو داریم.

سخن آخر

آیا به حیات وحش و آشنایی بیشتر با گونه های جانوری علاقه دارید؟

جالب ترین حیوانی که می شناسید چیست؟

آیا اطلاعاتی درباره ی گونه های گیاهی و جانوری آمریکای جنوبی دارید؟

با ابراز نظر و انتقاداتان موجب شادی کارناوال شوید.