این بهشت روی زمین ایران در دنیا ثبت شد

به نقل از ایسنا، سومین پرونده ژئوپارک ایران برای ثبت جهانی به سازمان یونسکو ارسال شد. «طبس» که به عنوان بهشت زمین شناسی شناخته می شود سومین نقطه از کشورمان است که پرونده آن برای ثبت در شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو فرستاده شده است. 

قشم به عنوان نخستین ژئوپارک خاورمیانه در سال 1385 (2006) در این شبکه جهانی ثبت شد اما به دلیل عدم اجرای استانداردهای جهانی در حفاظت و نگهداری از این مکان، در سال 1391 از این فهرست بیرون رفت. این ژئوپارک در اردیبهشت ماه امسال بعد از رفع مشکلات، توانست دوباره تایید شبکه جهانی ژئوپارک های یونسکو را دریافت کند و به فهرست جهانی بازگردد. 

دومین پرونده ایران نیز پرونده ژئوپارک ارس است که از سال 1387 برای ثبت جهانی به یونسکو فرستاده شده اما هنوز به تایید نرسیده است.

وصال یحیی شیبانی،‌ مدیر ژئوپارک و نماینده معاونت استانداری و فرمانداری ویژه طبس در امور جهانی شدن ژئوپارک و عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور این شهرستان از جمله افرادی‌ست که تلاش بسیاری را برای مطالعه این ژئوپارک به همراه سه نفر از دانشجویانش انجام داده و توانسته پرونده آن را به مرحله ثبت جهانی برساند. 

وی در مورد این پرونده،‌ سختی ها و مشکلاتی که پیش پای او بود به خبرنگار ایسنا چنین توضیح داد: 

مطالعات اولیه‌ درباره ژئوپارک طبس از ابتدای سال ۱۳۸۹ شروع شد، مرحله نخست شناسایی سایت‌ها و نام‌گذاری آن‌ها بود. فیلمی هم با عنوان ژئوتوریسم طبس ساخته شد. همزمان با مطرح شدن شرکت‌های دانش بنیان در کشور، ما هم شرکتی را با این عنوان در شهرستان طبس راه‌اندازی کردیم که از سمت شهر یزد حمایت می‌شد. آن زمان طبس جزو استان یزد بود. از آنجا که هیات علمی دانشگاه بودم، حمایت‌ها و خدمات کوچکی را از دانشگاه طبس نیز دریافت می‌کردیم تا کارهای مطالعاتی را پیش ببریم.

وی در ادامه افزود:‌ 

نتیجه مطالعات انجام شده را در کتاب اطلس میراث‌ زمین شناختی طبس گردآوری کردیم که تمام ژئوسایت‌ های ملی و بین‌المللی در آن به تفکیک مشخص شده و قرار است از آن در نشست اردیبهشت ماه سال ۹۷ در قشم رونمایی شود. طرح ژئوپارک طبس از سال گذشته وارد فاز اجرایی شده است که نخست ثبت ملی آن را که در سازمان زمین‌شناسی انجام می‌شود، پیگیری می‌کنیم و سپس جهانی شدن آن را محقق خواهیم کرد.

آقای وصال یحیی شیبانی در ادامه از عدم آگاهی و ناآشنایی مسوولان و مردم با ژئوپارک و لزوم فرهنگ سازی در این زمینه سخن گفت: 

متاسفانه برخی مسوولان با ژئوپارک آشنا نیستند، برخی از آن‌ها نیز به طور رسمی اعلام کردند ژئوپارک ترویج نوعی بی‌فرهنگی است. اداره میراث فرهنگی و گردشگری باید همفکری بهتری داشته باشد، اما تا کنون این همفکری کمرنگ بوده است. در تاسوعا و عاشورای گروهی از مسافران شادی کرده بودند که برخی مسوولان آن گردشگری ناسالم را به ژئوپارک ارتباط دادند، درحالی‌ که جذب گردشگر بخشی از فعالیت‌های ژئوپارک است و با آن فعالیت‌های ناسالم ارتباطی ندارد. از طرفی برخی گمان می‌کنند چون نام یونسکو وسط است حتما موضوع های دیگری مطرح است.

وی در ادامه بیان کرد:

متاسفانه هنوز ژئوپارک برای مسوولان محلی هضم نشده، ما می‌خواهیم آن‌ها و مردم محلی دید روشنی نسبت به ژئوپارک پیدا کنند.

ایشان در پاسخ به این سوال که ژئوپارک قرار است چه تغییری را در زندگی و اقتصاد مردم ایجاد کند و چگونه مزایای آن برای جامعه محلی و مسوولان توضیح داده شده است؟ گفت:‌

ما یک سال است که کار رسمی ژئوپارک طبس را شروع کرده‌ایم، در تمام جلساتی که گذاشته می‌شود سعی می‌کنیم این مفهوم را واضح بیان کنیم که ژئوپارک یعنی توسعه پایدار و اقتصادی که از دانش بومی مردم گرفته می‌شود. هرچند ابتدای کار در برابر زمین‌شناس‌ها جبهه گرفتند، اما هنگامی که پروفسور مارتینی -رییس شورای عالی شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو- تاکید کرد که پایه و اساس ژئوپارک زمین‌شناسی است، اما همه مفهوم آن در این علم خلاصه نمی‌شود همراهی های بیشتری صورت گرفت. ژئوپارک ترکیبی از فرهنگ، هنر، حیات وحش، طبیعت، مذهب و اقتصاد محلی را شامل می شود، با این حال شهر کوچک است و کار بیشتری را می‌طلبد. ما به زمان و جلسات بیشتری نیاز داریم تا دیگران را متقاعد کنیم.

وی افزود:

همین الان که آموزش‌های محلی شروع شده، مقاومت هایی در برابر آن می شود، تا توجیه شوند که قرار است طبس از طریق استاندارد یونسکو شناخته شود و برند جهانی بگیرد، قطعا زمان زیادی صرف خواهد شد. 

این استاد زمین‌شناسی تاکید کرد:

اجرای این طرح کمک می‌کند روستاهای هدف گردشگری، همیار ژئوپارک شوند، هدف این است وقتی استانداردها اجرا شد، از آن سایت حفاظت شود، مثلا در کال جنی که به هر شکلی تور اجرا می‌شود و ماشین داخل دره تردد می‌کند، ما باید ژئوتریل‌هایی (مسیرهای خاص گردشگری در ژئوپارک ها) تحت استاندارد یونسکو اجرا کنیم تا این سایت حفظ شود. ژئوپارک دنبال گردشگر تخصصی است. افرادی که برای تفریح دنبال آتش روشن کردن و خراب کردن محیط هستند، یا سرمایه‌گذاری که دنبال کافی‌شاپ است، جامعه هدف ما نیست، این فعالیت‌ها برای ژئوپارک قابل هضم نیست.

شیبانی از عدم همکاری اداره میراث فرهنگی و گردشگری طبس و استان خراسان جنوبی نیز گله کرد و گفت:‌ 

ژئوپارک به تنهایی به اهدافش دست پیدا نمی‌کند و باید تحت حمایت حاکمیت محلی باشد که فرماندار طبس تا کنون خیلی بیشتر از اداره میراث فرهنگی حامی این پروژه بوده است. اداره میراث فرهنگی خراسان جنوبی نه تنها همکاری زیادی با ژئوپارک نداشته، بلکه مشکلاتی هم ایجاد کرده است. مثلا مدیریت سایت طبیعی «کال جنی» که یکی از مهم‌ترین سایت‌های ژئوپارک به شمار می‌آید و رییس شورای عالی شبکه جهانی ژئوپارک‌های یونسکو را نیز شگفت‌زده کرده بود، به بخش خصوصی واگذار شد تا در منظر طبیعی آن منطقه دست ببرد، کاری که جزو قوانین و استانداردهای جهانی ژئوپارک‌ها نیست. به هر حال ما با اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان طبس صحبت کردیم که مجوز این سرمایه‌گذاری در سایت طبیعی «کال جنی» تمدید نشود که تا کنون این کار انجام شده است. 

وی در ادامه به همکاری معادن در زمینه ثبت ژئوپارک صحبت کرد و چنین توضیح داد:‌ 

معادن ذغال سنگ طبس بر خلاف انتظار دیگران، یکی از اسپانسرهای ژئوپارک است و در تجهیز و آماده‌سازی موزه زمین‌شناسی طبس بسیار همراه بوده و حتا از طرح گسترش موزه ژئوپارک در زمینی به وسعت دوازده هکتار استقبال کرده است. هر چند ما یکی از جاذبه‌های مان را به خاطر یکی از معادن از دست دادیم، غار جهنم که از نظر زمین‌شناسی، سایت ارزشمندی به شمار می‌آمد به خاطر اجحاف یک معدن، نابود شد.

آن گونه که آقای شیبانی می گوید ژئوپارک طبس بیش از ۵۰ ژئوسایت را در برمی‌گیرد که شاید همه آن‌ها برای ثبت معرفی نشوند پس باید اولویت‌بندی شوند تا گزینش درستی میان شان صورت گیرد.

ژئوپارک طبس علاوه‌ بر پدیده‌های زمین‌شناسی، به دلیل وجود معادنی چون فلورین و ذغال سنگ، روستاهای تاریخی که از نظر معماری ارزشمند هستند، دره کال جنی، طاق یا سد شاه عباسی، کال سر در یا چشمه مرتضی علی، پشته سیاه یا سرزمین سیاه، سد کُریت، امامزاده حسین بن موسی‌الکاظم (ع) و... بسیار با ارزش است. 

#اخبار روز گردشگری را در کارناوال دنبال کنید.