تصاویری از کره مریخ | زیستگاه احتمالی بشر در آینده

از آن زمانی که کره زمین به خانه عزیز و ارزشمند انسان ها تبدیل شد مدتی بسیار طولانی می گذرد. حال، با گذشت سالیان دراز، افراد بسیاری بر این پهنه خاکی قدم گذاشته اند؛ در اینجا روزگار گذرانده و خاطرات شان را در این سیاره رقم زده اند. در تمامی این سال ها، زمین میزبانی شایسته برای انسان ها بوده است و حتا زمانی که سایه مرگ بر روی انسان می افتد، این سیاره مهربان، جسم بی جان آنها را عاشقانه در آغوش می کشد.

اما این روزها، ماجرا کمی فرق کرده است؛ بحرانی کره زمین را فرا گرفته که در وهله اول، خود انسان ها باعث و بانی آن هستند. گرمای زمین، افزایش سطح آب های آزاد، خشکسالی، نابودی جنگل ها و مراتع سرسبز و ...، همگی حال زمین را ناخوش نکرده و  آن را به پیرمردی خسته بدل کرده اند که دیگر مانند گذشته، نمی تواند به خوبی از میهمانانش پذیرایی کند. همین سبب شده تا انسان ها به دنبال چاره ای بگردند. برخی، به دنبال مرهمی برای این کره خسته و فرتوت هستند اما عده ای دیگر، راه چاره را در آسمان ها می دانند.

اولین بار در تاریخ 4 اکتبر 1957، ماهواره اسپوتنیک-1 (Sputnik 1) به فراتر از جو زمین پرواز کرد. با پرواز این ماهواره، رویاهای دانشمندان نیز به پرواز در آمد و به روشنی آن روز را دیدند که خودشان، در میان سیارات پرواز کنند. از آن پس، روزبه‌روز بر دانش انسان ها اضافه شد و تکه های پازل را در کنار هم چیدند تا این که، مردی بر روی کره ماه قدم زد. با هر قدمی که نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong) بر روی کره ماه برداشت، انسان ها به زندگی در دیگر سیارات بیشتر ایمان آوردند. چند دهه ای از این اتفاقات می گذرد. ماهواره های بسیاری به فضا پرتاب شده و تصاویر جالب توجهی از دیگر سیارات به کره زمین ارسال کرده اند. تمامی این تصاویر به دقت تحلیل و بررسی شده اند و در میان شان، گزینه های احتمالی برای سکونتگاه بعدی انسان ها در نظر گرفته شده است.

بر اساس داده ها، مریخ از دیگر سیارات خوش خوتر است و انتخاب مناسبی برای مهاجرت بزرگ انسان ها به شمار می رود. همین موضوع، کنجکاوی ما را برانگیخته است تا کمی با این سیاره آشنا شویم و اطلاعاتی درباره آن به دست آوریم. پس به سراغ مجموعه ای از تصاویر می رویم که در چند سال گذشته از کره مریخ به ثبت رسیده است. آن ها را تماشا می کنیم و قدری بیشتر با سکونتگاه احتمالی انسان ها در آینده آشنا می شویم.

پیش از آن که سفرمان را آغاز کنیم، توصیفی اجمالی از این سیاره خواهیم داشت. کره مریخ، چهارمین سیاره در منظومه شمسی است و در زبان فارسی از آن با نام «بهرام» نیز یاد می کنند. یکی از اولین تفاوت هایی که حین مقایسه این سیاره با کره خاکی به چشم می خورد، مدار طولانی ترش به دور خورشید است؛ همچنین سرعت چرخش آن به دور خورشید نیز کمتر از زمین است. شاید باورش سخت باشد اما هر چرخش مریخ به دور خورشید، برابر با 687 شبانه روز است و یک روز و شب در مریخ، ۲۴ ساعت و ۳۷ دقیقه طول می کشد. آنچه باعث شده، پژوهشگران توجه خاصی به این سیاره نشان دهند، ویژگی های اقلیمی تقریبا مشابه آن به زمین است. یخ‌های قطبی، دره های گود، کوه، غبار، توفان و وجود فصل ها، همگی اتفاق های مشابهی هستند که بارها بارها آن ها را بر روی زمین مرور کرده ایم. با تمام این ها، نباید مریخ را زمینی دیگر بپندارید چرا که تفاوت های چشمگیری هم میان این دو سیاره وجود دارد که ذهن پژوهشگران را به شدت درگیر خود کرده و به دنبال چاره ای برای رفع این موارد هستند. در این میان می توان به دغدغه کمبود شدید آب و اکسیژن در بهرام اشاره کرد. با وجود آن که در آخرین تلاش های صورت گرفته ردی از آب بر روی سیاره مریخ دیده شد؛ اما هنوز، سالیان بسیار طولانی زمان لازم است تا بتوان مریخ را به زیستگاهی برای انسان ها بدل کرد.

همراه مان شوید، تا به کمک تصاویر، بیشتر با سیاره مریخ آشنا شویم.

با کارناوال به زیستگاه احتمالی بشر در آینده قدم بگذارید.

1- کوه ائولیس

این تصویر از روی کره مریخ به ثبت رسیده است و نمایی از کوه شارپ (Mount Sharp) را به نمایش می گذارد. این کوه اولین بار در دهه هفتاد میلادی کشف شد اما برای چند دهه، نامی به آن اختصاص ندادند. تا این که در سال 2012، آن را به افتخار زمین شناس آمریکایی، روبرت پی. شارپ ( Robert P. Sharp)، «شارپ» نام نهادند. تنها چند ماه بعد، با توجه به قوانینی که برای نامگذاری اجسام بر روی کره مریخ وضع شده بود، نام این کوه به ائولیس (Aeolis) تغییر کرد.

2- سرزمین موعود اوفیر

نمای پیش رو توسط فضاپیمای چند منظوره ای به نام مدارگرد شناسایی مریخ (Mars Reconnaissance Orbiter) عکاسی شده است و نمایی از دره اوفیر کازما (Ophir Chasma) را به نمایش می گذارد. دره اوفیر کازما، در شمال ژرف‌دره بسیار بزرگی به نام دره‌وار مارینر (Vallles Marineris) قرار دارد. خوبست ذکر کنیم که اوفیر کازما تقریبا طولی برابر 317 کیلومتر دارد و برای نامگذاری اش از «اوفیر»، سرزمینی در کتاب مقدس مسیحیان، الهام گرفته اند.

3- شنزاری به روی آتشفشان

شنزار نیلی پاترا (Nili Patera) بر روی تختی از مواد مذاب جای خوش کرده است. اگر تصاویری با فاصله بیشتر از کره مریخ را به تماشا بنشینید، لکه سیاه رنگی به چشم تان می خورد. بر اساس کاوش ها، این لکه سیاه رنگ یک آتشفشان سپری است و فلاته سیرت بزرگ (Syrtis Major Planum) نام دارد. شنزار نیلی پاترا دقیقا بر روی همین آتشفشان سپری قرار گرفته است و آن را یکی از فعالترین شنزارهای کره مریخ می دانند. آتشفشان سپری ساختمانی مدور و کم‌ ارتفاع شبیه سپر است که قطر آن به ده ها کیلومتر می‌رسد و از روی هم قرار گرفتن روانه های متوالی آتشفشان تشکیل می شود.

4- خلیج آدم فضایی ها

 تصویر پیش رو، بخشی از خلیج یلونایف (Yellowknife Bay) را به نمایش می گذارد. در سیاره مریخ وجود آب بر اساس شواهد و با کاوش های بسیار اثبات شده است. حال شاید برای تان عجیب باشد که با وجود این مساله، چطور می توان نام خلیج را در این سیاره به میان آورد. زمین هایی در کره مریخ دیده می شوند که گویی در گذشته بستر رودها و دریاچه ها بوده اند اما حالا، هیچ آبی ندارند. همین سبب شده تا به این منطقه که گویا در گذشته خلیج بوده چنین نام دهند.

5- ردپایی از یک شهاب سنگ

 نمایی از یک «دهانه برخوردی» را بر سطح مریخ می بینید. دهانه برخوردی، حفره یا گودالی ست که بر اثر برخورد شهاب سنگ بر روی سطح سیارات پدید می آید. البته این شمایل، در اثر فوران آتشفشان نیز می تواند بر روی سیارات دیده شود و در این صورت دیگر برخوردی و در اثر برخورد نیست.

6- برونزد مریخی

شاید تا به حال نام بُرونزَد به گوش تان نخورده باشد. برونزد بخشی از بستر یک سیاره است که به شکلی تپه مانند بالا می آید. آنچه در تصویر می بینید یکی از این برونزدها، به نام لینک (Link)، بر سطح مریخ است. لینک دارای اهمیت خاصی برای دانشمندان است چرا که اطلاعات جالب توجهی درباره وضعیت لایه‌های زیرین سطح مریخ در اختیار آن ها قرار می‌دهد.

7- بهار و زمستان مریخی ها

زمستان در مریخ رنگ و بوی دیگری دارد. در اینجا، برف می بارد اما از جنسی دیگر. در تصویر شنزاری را می بینید که با لایه ای از کربن دی اکسید یخ زده (یخ خشک) پوشیده شده است. اگرچه کم کم موسم بهار مریخی ست و شنزار از میان این برف عجیب و غریب سر بر می آورد.

8- لوکیشن فیلم مریخی

برای ایده پردازی و ساخت کتاب پرفروش و فیلم محبوب مریخی (The Martian)، از ناحیه پیش رو بهره برده اند؛ دشتی وسیع به نام هامونه اسیدالیا (Acidalia Planitia).

9- چه بر سر این سیاره آمده؟

در تصویر مقابل، کانال هایی را می بینید که مانند رودهای خشکیده در دشت هلاس پلانیتیا (Hellas Planitia) کشیده شده اند. پهنای این کانال ها از یک متر تا چندمتر متغیر است. خوبست بدانید دشت خشکیده و دایره وار هلاس پلانیتیا، درون دهانه برخوردی هلاس در نیمه جنوبی مریخ جای دارد.

10- تاریک و تو در تو

ناکتیس لبیرینتث (Noctis Labyrinthus) در واژه به معنای هزارتوی تاریکی است؛ چنین نامی را به منطقه پیش روی تان داده اند. طرحی که دره های دیواری شکل در این منطقه ایجاد کرده اند؛ شمایل هزارتو را به یاد انسان می آورد. دانستنش خالی از لطف نیست که این منطقه، بالای ناحیه ای به نام تارسیس (Tharsis) قرار گرفته است؛ یک فلات بزرگ آتشفشانی در میانه کره مریخ.

11- ردپای آب در دهانه برخوردی گیل

در تصویر مقابل، سطح سیاره مریخ را در دهانه برخوردی گیل (Gale Crater) می بینید. این روزها گیل، توجه افراد بسیاری را به خود جلب کرده است زیرا طی فرایندی 5 ساله، تصمیم بر آن شد که کاوشگر کنجکاوی (Curiosity rover) در این منطقه فرود آید و حدود 60 نقطه از آن را مورد بررسی قرار دهد. دلیل این انتخاب، وجود رسوباتی در گیل است که تنها می تواند به وسیله آب شکل گرفته باشد. در نهایت در تاریخ ۶ آگوست ۲۰۱۲، مریخ‌نورد کنجکاوی با موفقیت در گیل فرود آمد و پژوهش هایش از آن زمان تاکنون ادامه دارد.

12- دهانه برخوردی ویکتوریا

این دهانه برخوردی، در دشت فلاته نیم‌روز (Meridiani Planum) قرار دارد.

13- کاوشگر کنجکاو

 تصویر پیش رو، در ژوئن 2013 توسط نوعی از کاوشگرهای فضایی به نام مدارگرد (Orbiter) به ثبت رسیده است. اگر کمی به گوشه سمت راست تصویر دقیق شوید، کاوشگر کنجکاوی را مانند نقطه ای درخشان می بینید.

14- آب، زمانی مریخ را فراگرفته بود

بخشی از دیواره دهانه برخوردی گیل در تصویر به چشم می خورد. بسیاری معتقدند که مجموعه دره های این منطقه در اثر ورود و روی هم انباشته شدن رسوبات آبی شکل گرفته است. 

15- جای پای ربات ها

 اثری که بازوی روباتیک کاوشگر فینیکس (Phoenix spacecraft) بر روی مریخ به جای گذاشته است. فضاپیمای فینیکس، ۴ آگوست ۲۰۰۷ میلادی به فضا پرتاب شد و در تاریخ ۲۵ می ۲۰۰۸ در نواحی قطب شمال سیاره مریخ فرود آمد. پس از آن فینیکس به کمک بازوی روباتیکش، کاوش و نمونه برداری از مریخ را آغاز کرد.

سخن آخر

به کمک تصاویر، گشتی در کره مریخ زدیم و بیشتر با فضای این سیاره آشنا شدیم. سیاره ای که نظر افراد بسیاری را به خود جلب کرده است و پژوهشگران، آن را سکونتگاه مناسبی برای انسان ها مناسب می دانند. در این سفر تصویری، با شرایط اقلیمی بهرام نیز آشنا شدیم و شباهت های قابل توجهی میان این سیاره با زمین یافتیم.

نظر شما درباره این مجموعه تصاویر چیست؟

آیا کره مریخ را زیستگاه مناسبی برای آدمیان می دانید؟

نظرتان درباره سفر به فراتر از جو چیست؟

منتظر دیدگاه شما خوبان هستیم.