karnaval.ir

مهدیه اکبری پارسا

نویسنده ارشد کارناوال

انتشار

08 شهریور 1396

به روز رسانی

15 شهریور 1398

برنج یا در شکل واقعی آن به رَنج، واژه ای است که گفته می شود از سختی کار کاشت، داشت و برداشت این خوردنی محبوب و اصلی ایرانی ها نشات گرفته است. کلمه ای که حقیقت کار در شالی ها را به خوبی بیان می کند و خبر از سختی به ثمر نشستن محصول می دهد. در آغاز، کار با آماده کردن شالی ها شروع می شود، هر گروه و خانواده ای که می خواهد برای سال زراعی اش برنج بکارد، بذر و شالی های تهیه شده را خیس می کند تا جوانه بزند و برای کاشت در شالیزار آماده شود. بعد از آن نوبت آماده کردن زمین است. تراکتورها و گاوآهن ها به کار می افتند تا زمین را شخم زده و برای پذیرش محصول آماده کنند. زمین هموار شده با مرزهایی که "بیجار مرز" نام دارد آماده کشت است. دانه های جوانه زده برای رفتن به خزانه آماده می شوند. خزانه محل سرپوشیده و مرطوبی است که میزبان جوانه های نونهال برنج می شود تا به اندازه ی کافی رشد کرده و برای انتقال به زمین اصلی آماده شوند. نیمه های بهار که فرا می رسد کار کاشت نیز آغاز می گردد. شالی های قد کشیده برای آمدن به خانه ی اصلی خود به اندازه ی کافی رشد کرده اند. ده ها زن و مرد شالیکار دوشادوش همدیگر در زمین های آب گرفته و پر از گل و لای بیجار کمر خم و راست می کنند و جوانه ها را در فاصله های مناسب و با نظم و ترتیب خاصی می کارند. نوای موسیقی و ترانه ی محلی حین کار، جلوه ی بکر و دیدنی شمال ایران را پیش چشمانتان می گذارند.

حالا باید منتظر ماند تا جوانه ها در زمین ریشه دوانده و خود را با شرایط سازگار کنند. اما کار مراقبت از آنها هیچگاه پایان نمی یابد. آفت ها، جانورهای موذی و دیگر تهدیدات باید از بین روند تا برنج راه خود را به سوی آسمان پیدا کند و پربار و پربارتر شود. چند صباحی که از سمپاشی زمین گذشت و خوشه های برنج جان گرفت، زیباترین و خوش عطرترین روزهای کاشت برنج از راه می رسد. دانه های برنج از غلاف سبز خود بیرون می آیند. نسیم در میان خوشه ها می وزد و عطر بی نظیر برنج در فضا پخش می شود. و چه صحنه ای خوش منظره تر و خوش آهنگ تر از این!

اواخر تیر ماه است و کار وجین کردن نیز به پایان رسیده است. گرمای هوای تابستان وسیله ای می شود تا برنج ها رسیده و به مرحله نهایی برداشت نزدیک شود. گیسوان طلایی برنج از اوایل مرداد تا اواخر شهریور آماده چیده شدن می شوند. کار برداشت باز با کمک اهالی و خانواده ها شروع شده و با کمک ابزار آلات و ادوات و گاه به صورت دستی انجام می گیرد.

و اینگونه رنجِ برداشت برنج پایان می باد. شالیکاران گیلانی در سال در حدود 23 هزار هکتار انواع برنج را به زیر کشت برنج های درجه یک و خوش عطر و طعم ایرانی می برند و بین 650 تا 750 هزار تن برنج تولید می کنند.

اواخر تابستان است و دیگر کار برداشت برنج به نیمه رسیده، همین بهانه ای شد تا عکاس توانا، آقای مجتبی محمدی از خبرگزاری ایرنا به سراغ یک روز کاریِ شالیکاران گیلانی برود و رنج و زحمت آنها را به قاب تصویر بکشد. ما نیز امروز برنامه ی عکاسی در سفر مان در کارناوال را با این مناسبت هماهنگ کرده و شما را به تماشای تصاویر تلاش و کوشش کشاورزان گیلانی دعوت می کنیم. با ما همراه باشید...

برداشت برنج در گیلان

1- شلتوک های تازه برنج 

 شاخه های برنج در هنگام برداشت شلتوک نامیده می شود. شلتوک ها بعد از برداشت به کارخانه های شالی کوبی منتقل شده و پوست آنها یا همان سبوس از برنج جدا می شود. دانه های به دست آمده از این روش به دستگاه سفید کردن برنج رفته و در نهایت دستگاه غربال و الک کردن، برنج آماده را تحویل شالیکاران می دهد.

شلتوک های تازه برنج

2- گیلان، دیار زنان پر تلاش

همیشه زنان دوشادوش مردان برای تامین خانواده و گذران زندگی تلاش و کوشش داشته اند و در کنار آن، وظایف مادری و همسری خود را نیز به نحو احسن به انجام رسانده اند. زنان ایرانی نیز از این قاعده به کنار نبوده و چه در زندگی عشیره ای و قبیله ای ایل ها، چه در روستاها و دهکده های کوچک و بزرگ، چرخ کار را به همراه مردان خود می چرخانده اند. زنان گیلان نیز سهم بزرگی در کار در شالیزار دارند و بدون آنها کار کاشت و برداشت برنج انجام نمی گیرد.

گیلان دیار زنان پر تلاش

3- دسته دسته شاخه های برنج | برنج واوینی

به هنگام درو، کشاورزان بوته های برنج را با دست چپ و از ساقه می گیرند و با داس مخصوص خود که به آن در زبان محلی "داره" می گویند و در دست راستشان قرار دارد، خوشه ها را از ساقه می چینند. دسته های برنج با بندی از ساقه ی خشک شده ی گیاه بسته می شود و به صورت خوابیده بر روی دسته های دیگر قرار می گیرد. در گویش گیلکی، این مرحله "برنج واوینی" یا "برنج بینی" نام دارد.

دسته دسته شاخه های برنج

4- زمینِ تب دار منتظر برداشت برنج است...

زمان برداشت برنج با اوج گرمای تابستان تلاقی دارد و زمین تب دار است. این دمای هوا برای رسیدن و آماده شدن برنج الزامی است. در این هنگام است که شالیکاران کمر همت می بندند و کم کم کار برداشت را آغاز می کنند. موعد شروع کار صبح های زود است. با کلاهی حصیری بر سر و با لباس هایی آستین دار به سمت زمین روانه می شوند و مشغول کار می شوند.

برداشت برنج در گرمای طاقت فرسای تابستان

5- همیاری رسم پسندیده برنجکاری

برنج کاران بنا به رسم همیشگی خود چه در کاشت و چه هنگام برداشت به یاری همدیگر می آیند و کار را با هم پیش می برند. در سنت پسندیده "همیاری" تمام اقوام و افراد یک خانواده به همراه همسایه ها و هم محله ای ها بسیج می شوند و کار برداشت برنج را در یک زمین به پیش می برند. برداشت یک زمین که تمام شد نوبت زمین همسایه می رسد و همینطور افراد در زمین های هم کار می کنند تا کار برداشت کل زمین ها به پایان برسد. قانونی که باعث انسجام و نزدیکی بیشتر مردم روستا می شود.

همیاری رسم پسندیده برنجکاری

همیاری رسم پسندیده برنجکاری

6- تلاش بی وقفه برای به سرانجام رسیدن کار

بعد از برداشت شلتوک ها از زمین و دسته بندی کردن آنها، نوبت خشک کردن می رسد. شاخه های برنج به هنگام برداشت مرطوب هستند و باید پیش از فرایند جداسازی برنج در برابر آفتاب قرار گرفته و خشک شوند. البته اکنون کار خشک سازی بیشتر در کارخانه ها و با دستگاه های مخصوص انجام می پذیرد.

تلاش بی وقفه برای به سرانجام رسیدن کار

7- صنعت در خدمت کار کشاورزان

امروزه بیشتر کار برداشت و آماده سازی برنج به وسیله کمباین و ابزار آلات صنعتی انجام می شود و شیوه های سنتی انجام کار کم کم در حال کنار گذاشته شدن است. این امر موجب بالا رفتن سرعت کار و پایین آمدن اتلاف می شود اما استفاده از دستگاه های قدیمی و کهنه همچنان مشکلات زیادی ایجاد می کند. 

صنعت در خدمت کار کشاورزان

صنعت در خدمت کار کشاورزان

8- عصرانه ای با طعم رفع خستگی

غذاهایی که سر شالیزار آورده می شود و در هنگام چاشت و ناهار مورد استفاده قرار می گیرد، خود به خرده‌فرهنگی در حیطه ی فرهنگی گیلان و شمال ایران تبدیل شده است. البته بنا بر رسم همیاری تهیه صبحانه، ناهار، آب خنک و وسیله ی رفت و آمد برعهده ی کسی است که افراد آن روز در زمینش کار می کنند.

عصرانه ای با طعم رفع خستگی

9- اتلاف منابع با شیوه های غیر استاندارد و دستگاه های قدیمی

 شیوه های غیر استاندارد و قدیمی برداشت و انتقال برنج، دستگاه های کهنه و قدیمی، عدم توجه به اصول برداشت در کشاورزی موج اتلاف زیاد برنج در هنگام برداشت آن می شود. دانه هایی که در سطح وسیعی به نیم دانه تبدیل شده و یا خط بر می دارند و از کیفیت برنج نهایی و حجم آن می کاهند، که در آخر تمام این مشکلات گریبان کشاورز و صاحب محصول را می گیرد و خستگی کار را بر تنش باقی می گذارد.

اتلاف منابع با شیوه های غیر استاندارد و دستگاه های قدیمی

10- ثمره چندین ماه زحمت

در انتهای کار و بعد از پایان یک روز کاری و سخت، دانه های غلاف دار برنج درون کیسه قرار گرفته تا راهی کارخانه های برنج کوبی شود. در طی فرایندی، این دانه ها از غلاف خود بیرون آمده و برنج سفید محصول نهایی کار می گردد. در حین انجام این فرایند استحصال برنج از سبوس تعدادی از دانه ها شکسته می شوند که به آنها "برنج شکسته" یا "نیم دانه" گفته می شود و با قیمت ارزان تری فروخته می شود.

ثمره ی چندین ماه زحمت

11- مسئولان به فکر برنجکاران باشند

هر از گاهی در اخبار و شنیده ها، خبر تاخیر و عقب افتادن پرداخت هزینه ی دستمزد برنجکاران شنیده می شود. کشاورزانی که عمده ی اقتصاد خانواده هایشان بر برنج و پولی که از فروش آن به دست می آید می چرخد اما تاخیر در پرداخت ها نمک زخم زندگی شان می شود. مردمانی که دست رنج تلاششان با واسطه دست به دست می چرخد و با بالاترین نرخ به فروش می رسد اما نصیبی از سود آن ندارند.

مسئولان به فکر برنجکاران باشند

12- عطر و طعم خوشمزه خوراک محبوب ایرانی حاصل دسترنج شالیکاران

 برنج گیلان انواع گوناگونی دارد و از مرغوبترین برنج های دنیا به شمار می رود. برنج های صدری، هاشمی و راتون از فراوانترین نوع برنج هستند که در گیلان کشت شده و قیمت نسبتا بالایی دارند. اما کیفیت و طعم فوق العاده ی آنها التیامی بر رقم بالای آن است.

عطر و طعم خوشمزه ی خوراک محبوب ایرانی حاصل دسترنج شالیکاران

13- خدا قوت شالیکاران پر تلاش گیلانی

در انتهای برداشت محصول و زمانی که برنج ها آماده ی استفاده می شود، هر خانواده از برنج تازه برداشت شده برای پخت ناهار استفاده می کنند و نتیجه ی زحمت و تلاششان را به هم تبریک می گویند.

شالیکاران پر تلاش گیلانی

سخن آخر

امروز به همراه شما در کارناوال سفری به شمال ایران داشتیم و یک روز با شالیکاران همراه شده و از نزدیک سختی های کار آنها را دیدیم. تلاش بی وقفه ای که در نهایت برنج خوش عطر و طعم ایرانی را بر سر سفره های ایرانی می آورد. نظر شما در مورد این تصاویر چیست؟ آیا تجربه حضور بر سر زمین های برنج و تماشای نزدیک مراحل برداشت آن را داشته اید؟ نظر و تجربیات و عکس های خود را با ما و دوستانتان در کارناوال به اشتراک بگذارید.

خاطرات خوبم از زندگی بین سبزی جنگل و کوه، آبی دریا، سپیدی عطر بهارنارنج، قرمزی تمشک‌های وحشی، نارنجی پرتقالها، بارانهای گاه و بی‌گاه و تاب خوردن بر درخت گردوی مهربان حیاط خانه‌مان در رامسر زیبا چرخ می خورد و روحم را سیراب می کند. تمام

...

آیا این مطلب مفید بود؟

1 دیدگاه

جدید ترین دیدگاه

مریم

ای وای چقدر زحمت

چقدر عشق

وقعا حیرت انگیز است

انتشار:17 شهریور 1396

آیا این دیدگاه مفید بود؟

اپلیکیشن کارناوال

با نصب اپلیکیشن کارناوال، کنترل سفر را این بار شما به دست بگیرید. در این اپلیکیشن شما دنیایی از امکانات و خدمات را همیشه و همه جا در جیب خود دارید؛ آشنایی با جاذبه ها و فرهنگ شهرها و کشورهای مختلف، رزرو آنلاین بلیت هواپیما و یا حتی رزرو انواع اقامت بسته به سلیقه و بودجه ای که دارید. اپلیکیشن کارناوال یعنی کنترل سفر در دست شما.

Android

IOS

مجوزها و نمادها

هدف اصلی کارناوال این است که بهترین خدمات گردشگری را به صورت آنلاین به کاربران خود ارائه دهد. هر آن چیزی که برای سفر خود نیاز دارید را از کارناوال بخواهید؛ از آشنایی با جاذبه ها، سوغات و غذاهای محلی تا رزرو آنلاین بلیت هواپیما و انواع اقامتگاه. در هر جا و در هر ساعت از شبانه روز، می توانید به صورت آنلاین خدمات سفر خود را رزرو کنید و یا هر سوالی دارید از ما بپرسید. کارناوال کنترل سفر شماست!

کلیه حقوق مادی و معنوی کارناوال برای شرکت کاروان سفر های هیرمان محفوظ است. استفاده از محتوای سایت تنها در صورت پذیرش شرایط و ضوابط امکان پذیر است.