زیباترین باغ‌ موزه های تهران در پاییز

تهران به عنوان پایتخت جاذبه‌های فراوانی را در دل خود جای داده است که شاید تعداد کمی از افراد با آن آشنا باشند. باغ موزه هنر ایرانی یکی از این جاذبه‌هاست که علاوه بر محیط سرسبز و دل‌بازی که دارد نمایان‌گر هویت ایرانی نیز است. بنای فوق در سال 1310 با معماری دوران پهلوی اول ساخته شد و به همسر سپهبد امیر احمدی تعلق داشت. باغ موزه هنر ایرانی سال‌ها در اختیار خانه سینما قرار داشت، اما پس از بازسازی‌های کلی سال ۱۳۸۴ تغییر کاربری داد؛ پس از بازسازی مراکز فروش برخی محصولات فرهنگی-هنری، چند محوطه فضای سبز دیگر و غیره نیز به این مجموعه اضافه شد. در نهایت در سال 1386 مجموعه فعالیت خود را به عنوان یک باغ موزه آغاز کرد. این باغ حدودا یک هکتار وسعت دارد و در منطقه الهیه تهران واقع شده است.

اگر خودتان را به کوچه‌پس‌کوچه‌های ده ونک برسانید، بوستانی بزرگ و به غایت زیبایی توجه‌تان را به خودش جلب می‌کند. نگاهی به دیوارکشی‌های دور باغ، حصارها و ورودی‌های بوستان، نشان از نوساز بودن آن دارد؛ اما کافی است که تا نزدیکی ورودی‌ها بروید تا ببینید بر خلاف انتظارتان، این درختان قدیمی و برفراشته هستند که به استقبال شما می‌آیند. با ورود به محوطه بوستان باغ ایرانی، فضایی به وسعت 3.4 هکتار خواهید دید که کاملا به المان‌ها و نمادهای تازه‌ساز آراسته شده است. آب جاری در حوض‌ها و فواره‌ها، گل‌های متنوع و صدای خنده و شادی خانواده‌ها چیزی است که پس از ورود به باغ تجربه خواهید کرد.

به سمت میدان بهارستان تهران می رویم تا با یکی از باغ موزه‌های زیبای پایتخت، باغ موزه نگارستان آشنا شویم. این باغ و عمارت‌های داخلش بین سال‌های 1222 تا 1228 هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد اما اکنون از ساختمان‌های قدیمی آن چیزی باقی نمانده است. ساختمانی که امروزه در باغ نگارستان می‌بینید در دوره پهلوی با 64 اتاق و 4 سالن بزرگ ساخته شد و دورانی محل تحصیل افراد بزرگی همچون ملک الشعرای بهار، دکتر محمد معین، دکتر محمود حسابی، علی اکبر دهخدا، بدیع الزمان فروزانفر، پرویز خانلری و... بود. این ساختمان اکنون به عنوان یک موزه به فعالیت خود ادامه می‌دهد و در بخش‌های مختلف به نمایش آثار هنرمندان و بزرگان ایران زمین می‌پردازد. از جمله این بخش‌ها می‌توان به موزه مکتب کمال‌الملک و تالار منیر فرمانفرمایان اشاره کرد که در ادامه به معرفی بیشتر آن‌ها می‌پردازیم. باغ موزه نگارستان در مالکیت دانشگاه تهران است و با شماره 2082 در فهرست آثار ملی ایران قرار دارد.

باغ موزه مینیاتور تهران بوستانی سه هکتاری است که در شرق پایتخت قرار دارد. این بوستان در سال 1392 افتتاح شد و ساخت آن حدود 2 سال زمان برد. در این مجموعه 13 جاذبه تاریخی ایران که ثبت جهانی شده‌اند در مقیاس یک بیست‌وپنجم اندازه واقعی برای علاقه‌مندان نمایش داده شده است. از نکات جالب در قرار دادن این ماکت‌ها توجه به موقعیت جغرافیایی اصلی آن‌هاست؛ برای مثال میدان نقش جهان در مرکز باغ قرار دارد، در سمت غربی آن ماکت مجموعه بیستون به‌درستی و با توجه به وضعیت واقعی خود قرار گرفته است، در شمال باغ نیز می‌توانید کلیساهای ارامنه را ببینید.

تفاوت این بوستان با دیگر بوستان‌های جهانی توجه به مجموعه‌های شاخص جهانی و محیط مربوط به آن‌ها با سناریوی تطبیق با جغرافیای ایران است. بوستان مینیاتور گونه‌های منطقه زاگرس و منطقه البرز را به طور عمومی شامل می‌شود که در اطراف ماکت‌ها پوشش‌های گیاهی ویژه هر منطقه ایجاد شده است.

کسانی که از همهمه شهر تهران به ستوه آمده‌اند، می توانند در فاصله کوتاهی در غرب این شهر، از باغ گیاه شناسی ملی ایران بازدید کنند که مکانی است با چشم‌انداز تماشایی و انواع گل‌ها و گیاهان زیبا. این باغ با مساحت ۱۴۵ هکتار، در دامنه جنوبی رشته کوه البرز و در اراضی چیتگر قرار گرفته و با طبیعتی دیدنی پذیرای بازدیدکنندگان و علاقه‌مندان به علم گیاه‌شناسی است.

حدود 170 سال پیش محمد شاه قاجار، نوه فتحعلی شاه قاجار که در تهران زندگی می‌کرد دستور داد تا در محله محمودیه امروزی کاخی برایش بسازند؛ اما با مرگ وی، ساخت کاخ نیمه‌کاره ماند. همزمان با ساخت کاخ وی، عده‌ای دیگر هم در همان حوالی اقدام به ایجاد باغ و عمارت کردند. حسینعلی معیرالممالک ،از دامادهای فتحعلی شاه، نیز باغ و عمارتی در محله باغ فردوس تهران ساخت که اکنون آن را به نام باغ فردوس می‌شناسیم. این باغ دل‌انگیز به شیوه چهار باغ ایرانی طراحی شده و عناصر اصلی مثل چهار محور اصلی آب، درخت، چهارگوش بودن محیط باغ، کوشک میانی و غیره در آن به چشم می‌خورد.

در شهر بزرگ تهران، روی تپه‌های تاریخی عباس آباد و در مجاورت باغ کتاب تهران یکی از مدرن‌ترین موزه‌های ایران قرار دارد؛ باغ موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس! این موزه ترکیبی از یک ساختمان اصلی با مساحت حدودی 8000 متر مربع و یک باغ بزرگ با مساحت 18000 متر مربع است و به همین جهت به عنوان یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های کشور شناخته می‌شود. ساختمان اصلی موزه از 7 تالار اصلی و یک تالار به نام پروانه‌ها تشکیل شده است که در مجموع موزه دارای هشت تالار است.

برای رسیدن به کاخ نیاوران باید به درون باغی تاریخی قدم بگذاریم؛ باغی که در گوشه‌ای از تهران جا خوش کرده و از زمان قاجار تا به حال روزهای بسیاری را به خود دیده است. درختان سربه‌فلک‌کشیده در جای‌جای باغ قد بر افراشته و مامنی برای پرندگان شده‌اند. صدای پرندگان از هر سو شنیده می‌شود و موسیقی طبیعت، نوای دل‌نشینی می‌نوازد.

این باغ در زمان فتحعلی شاه قاجار در محلی ساخته شد که پیش‌تر از این نیزاری بیش نبود. به همین دلیل این باغ به نی آوران مشهور و در گذر زمان با نام نیاوران خوانده شد. محمد شاه، بنای کوچک و ساده‌ای در آن ساخت اما ناصرالدین شاه بنای با شکوه صاحبقرانیه را در آن بنیان نهاد. آخرین بنای ساخته شده توسط سلسله قاجار در این باغ کوشک احمد شاهی نام دارد که دقیقا در میان باغ است.

راه‌تان را که به سمت شمال تهران کج کنید، می‌توانید گزینه‌های متفاوتی را برای خوشگذرانی بیابید. یکی از این گزینه‌ها مجموعه فرهنگی تاریخی کاخ سعد آباد است که حدود 110 هکتار وسعت دارد. مجموعه‌ای متشکل از کاخ‌ها و ساختمان‌ها و موزه‌های متعدد که در شمالی‌ترین و خوش آب‌وهواترین منطقه تهران واقع شده است و جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌هایی را در خود دارد. این مجموعه از شمال با کوه‌های البرز، از شرق با گلاب‌دره، از غرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایه است و رودخانه جعفرآباد، از میان آن می‌گذرد.

خانه و موزه مقدم یکی از جاذبه‌های تاریخی تهران است که قدمتش به اواخر دوره قاجار می‌رسد. این خانه در ابتدا محل سکونت یکی از درباریان قاجار به نام محمدتقی‌خان احتساب‌الملک بود و بعدها، در اختیار فرزند ایشان، دکتر محسن مقدم قرار گرفت. دکتر مقدم که تحصیلات عالیه‌اش را در اروپا به اتمام رسانده بود، با همسر ارمنی تبارش، سلما، در این خانه سکنا گزید و تحولات بزرگی در فضای داخلی آن ایجاد کرد. دکتر مقدم و همسرش در حیاط بیرونی، باغچه و حوضی را با الهام از باغ‌های ژاپنی طراحی کردند که شکل یک مارپیچ را در ذهن تداعی می‌کند. این فضای سبز زیبا با گیاهان رنگارنگ و متنوع، پله‌های سنگی، برکه کم‌عمق با گل‌های نیلوفر و مسیر سنگی زیباسازی شده است.

همه ما تعریف خاصی از موزه در ذهنمان داریم و بیشتر آن را نمایشگاهی از آثار تاریخی می‌دانیم. شاید این تصور در موزه تماشاگه زمان کمی دگرگون شود چرا که در آن شما با فضایی جذاب مواجهید و حتی اگر اشیای تاریخی را دوست نداشته باشید مجذوب محیط می‌شوید. ساختمانی آبی رنگ در میان یک باغ زیبا که مزین به گچ‌بری، آینه‌کاری، مقرنس‌کاری و گره‌چینی است. در این ساختمان قاجاری که زمانی خانه حسین خداداد بوده، هم می‌توانید کلکسیونی جذاب از ساعت‌ها و ابزار سنجش زمان را ببینید و هم شاهد نمایشی بی‌نظیر از هنر و معماری ایرانی باشید.