تصاویر بیست و هشتمین نمایشگاه ملی صنایع دستی در تهران

در آغاز، زمانی که ابزاری به غیر از سنگ و چوب در اختیار انسان نبود، جریان زندگی به کندی پیش می رفت و پیشرفت امری بود که درازای تاریخ را به مبارزه می طلبید. این روزگار گذشت تا هنگامی که نوع بشر تکامل یافت و از ذهن و اندیشه خود بیشتر استفاده کرد و اطراف را بهتر دید. سنگ و چوبی که در اختیارش بود را به کار گرفت و برای راحتی بیشتر آنها را با هنر دست و فکر خود شکل داد و این گونه نخستین جرقه های صنایع دستی زده شد. صنایع دستی، کاری است که در آن ابزار تزئینی و کاربردی تنها به کمک دست یا ابزار ساده ساخته و خلق می شود.

پس از این اتفاق، زندگی سرعت بیشتری یافت و ابزار و مواد بیشتری تحت اختیار و هنر آدمیان قرار گرفت. پنبه، پشم، پوست و موی حیوانات شکلی دلفریب به خود گرفتند و به شکل فرش و گلیم و چادر و لباس درآمدند، گل و خاک و آب به صورت سفال و سرامیک، ابزار دست زندگی روزمره ی انسان ها شدند، چاقو، تبر و تیشه، راه شکار و کندوکاو را برای آدمیان گسترده تر کردند و دانش ذوب فلزات و هنر شکل دادن به آنها راه پیشرفت را هموار ساختند.

حال صنایع دستی شکل و نقش های گوناگون و وسیعی گرفته است و در جلوه های بیشتری از زندگی مردمان به چشم می خورد. انسان ها به مدد ساخته ی دست و ذهن خود، شهرها و روستاها را گسترش داده و چرخ زندگی را با سرعت بیشتری به حرکت درآوردند. 

ساخت صنایع دستی در ابتدا چیزی فراتر از هنر تزئینی و وسیله زیباسازی بود و این نوع کار با هدف استفاده ی مداوم از وسایل حاصل از آن و فرسوده و پوسیده شدن آنها انجام می شد. به مرور زمان و با گسترش صنعت و دانش که منجر به تولید انبوه از هر چیزی شد، صنایع دستی نقش مهم خود را کم کم از دست داده و کاربرد تزئینی پیدا کردند. 

با این همه و با وجود تمام پیشرفت و رفاه به دست آمده از انبوه سازی ابزارها و وسایل، هنوز صنایع دستی طرفداران بسیاری در دنیا دارند. این هنر که نهایت سلیقه، مهارت و استادکاری یک فرد را به نمایش می گذارد می تواند در یک لحظه، شما را از دنیای تکراری و یکنواخت امروز به دل فرهنگ، تمدن و تاریخ محل ساخت خود ببرد و شما را غرق در زیبایی و شکوه خود کند.

امروز می خواهیم به همراه شما در کارناوال سری به دنیای پر از رنگ و نقش و طرح صنایع دستی ایران زمین بزنیم و تصاویری از بیست و هشتمین نمایشگاه ملی صنایع دستی که از یکم تا هفتم شهریور در مرکز نمایشگاه های بین المللی تهران برپاست را مرور کنیم.

با ما همراه باشید...

" تمام عکس های مورد استفاده در این مطلب حاصل کار عکاس توانا آقای عبدالله حیدری است و در خبرگزاری ایرنا منتشر شده است."

1- هنر نگارگری بر سفال | نقشی هنرمندانه و خیال انگیز 

تاریخ هنر نگارگری با نقوش انسانی بر سفال به قرن های 4 و 5 خورشیدی و دوره ی سلجوقیان باز می گردد. نمونه ی این مصورسازی ها را می توان در ظروف به دست آمده از این دوران که بیشتر نقش هایی از مغولان داشته اند، مشاهده کرد. این هنر تا سالیان متمادی ادامه داشته اما به مرور به سمت کشیدن شکل مینیاتور بر روی کاغذ و مصورسازی کتاب ها رفته است و در سال های اخیر رو به فراموشی بود که کم کم با همت پژوهشگران کارگاه سفال و لعاب سازمان میراث فرهنگ، گردشگری و صنایع دستی در حال احیا است.

2- فرش و گلیم بافی | هنرهای باستانی ایران

قالی و گلیم، حاصل هنری منحصر به فرد از تمدن ایرانی است که می توان ساعت ها و روزها در مورد آن به بحث نشست و از آن سخن گفت و به انتها نرسید. این هنرهای نفیس و گرانقدر مردمان را از سراسر دنیا محو تماشای خود کرده اند و طرح ها، نقش ها و رنگ هایشان در جان و دل هر بیننده ای می نشیند.

از نخستین فرش ایرانی، پازیریک که صنعت والای ایرانیان را در هزاران سال پیش به نمایش می گذارد تا فرش بهارستانِ دربار ساسانی که زیبایی آن زبانزد تمام دنیا بوده است، از قالی کرمان که رنگ و جنسش شهرت دارد تا فرش تبریز که بخش عمده ی صادرات فرش دستباف ایران را به خود اختصاص داده است و گلیم که عمدتا اثر دست زنان و دختران عشایر ایران است و نقش زندگی و طبیعت اطرافشان را مهمان تار و پود خود می کند، همه و همه تنها گوشه ای از هنر دست و اندیشه ی ایرانیان هستند که شکوه خود را به خوبی به نمایش گذاشته اند.

3- صنایع دستی چرمی

صنایع دستی چرمی از هنرهای قدیمی مردمان بوده است و از زمانی که انسان توانست حیوانات را اهلی کند و از فواید آن بهره مند شود تا کنون پوست به طرق مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.

از جمله صنایع دستی چرمی در ایران می توان به جلدسازی چرمی سنتی، سراجی سنتی، سوخت روی چرم، معرق چرم، نقاشی روی چرم، زین سازی، ساخت و تزئین ساز و کیف ساز و تولیدات چرمی دست سوز اشاره کرد. در میان تمام شهرهای ایران هنر استادکاران چرم مشهد و تبریز بسیار مشهور است.

4- همنشینی سنت و مدرنیته

5- دست رنج هنر و سلیقه 

6- ردپای حوض خانه مادربزرگ

7- میناکاری | هنر والای تزئین ظروف 

 میناکاری، هنر پنج هزارساله تزئین فلزات و گاهی شیشه و سرامیک با استفاده از مواد رنگی مات یا شفاف است؛ رنگ های پخته و درخشانی که بر روی ظروف مسی، نقره ای و طلایی می نشینند و با گرمای آتش و نقاشیِ هنرمندان به آن ظروف جان و نقش می بخشند. نمونه های بی نظیر میناکاری در اصفهان تولید می شود و خریدارانی از تمام دنیا دارد.

8- آبگینه های رنگی | هنر تزئین شیشه

 آبگینه از جمله ابزارها و وسایلی است که از چشم هنرمندان ایرانی دور نمانده و در شکل های مختلف و با طرح های گوناگون زینت یافته است. از آینه کاری که شکل اعلای آن را در حرم های مطهر امامان و امامزادگان می بینیم تا تراش شیشه، شیشه گری فوتی، معرق شیشه و نقاشی پشت و روی شیشه، همه و همه، نمونه هایی از هنر تزئین شیشه به شمار می روند.

9- سفالگری | هنری به قدمت تاریخ

سفالگری هنر ساخت ظروف با گِل است که معروف ترین خاک مناسب برای این کار خاک رس می باشد. سفال ها پیش از رایج شدن ظروف شیشه ای از معمول ترین ابزار مورد استفاده بشر بوده اند. از معروفترین مناطق ساخت سفال در ایران می توان به لالجین همدان، میبد یزد، شهرضای اصفهان و سیاهکل گیلان اشاره کرد. البته هر کدام از این مناطق از مواد اولیه، رنگ و طرح متفاوتی استفاده می کنند که سفال آنها را از نقاط دیگر متمایز می سازد.

10- ابزار ساخت صنایع دستی

11- تداعی جلوه های ایران باستان

12- نمایشگاه ها، یاریگر هنرمندان صنایع دستی

در بسیاری مناطق ایران، به ویژه قسمت های عشایر نشین به دلیل نبود محلی برای عرضه و فروش صنایع دستی، این آثار دست گرانبها مغفول و فراموش شده باقی می مانند. برگزاری نمایشگاه هایی از این دست می تواند کمکی به شناسایی و عرضه این محصولات و تقویت اقتصاد محلی باشد.

13- فوران رنگ، هنر و زیبایی

14- لباس های محلی | دنیایی از تنوع و سلیقه

هنر صنعت نساجی و انواع پارچه و دوخت لباس بسیار گسترده و فراگیر است و از ابریشم و ترمه و زری بافی تا شال و قلاب بافی و سوزن دوزی را شامل می شود. در این میان لباس های محلی زنان ایرانی با دنیایی از تنوع و سلیقه و رنگ جایگاه خاصی در صنایع دستی ایرانی دارد و جلوه ی بصری بسیاری از عروسی ها و مراسم های سنتی ایرانی در روستاها و ایلات را شاد و خوش آب و رنگ کرده است.

15- هنر نقاشی بر سفال

این رشته هنری، یکی از شاخه‌های صنعت سفالگری ایرانی محسوب می شود كه توسط هنرمندان چیره دستی از گذشته تا کنون به ما رسیده است. نقاشی بر سفال به دو شیوه نقاشی بر روی لعاب و زیر لعاب تقسیم می شود. در نقاشی بر روی لعاب، پس از لعاب کاری، نقش های هنرمندانه بر روی سفال کشیده می شوند اما در نقاشی زیر لعاب، پیش از کشیدن لعاب بر روی سفال، آن را نقاشی می کنند.