اولین تصاویر ثبت شده از تخت جمشید | هنر عکاس ایتالیایی

تا به حال، بخش های زیادی از تاریخ را با یکدیگر مرور کرده ایم و امروز نیز، می خواهیم یکی دیگر از برگ های گذشته را ورق بزنیم و به تماشای یکی از مهمترین نمادهای تاریخی کشور عزیزمان بنشینیم؛ تخت جمشید یا پرسپولیس. بنایی با هزاران سال قدمت که نامش در فهرست میراث جهانی یونسکو به چشم می خورد. نمی توان شخصی را در ایران پیدا کرد که نام تخت جمشید را نشنیده باشد اما شاید برخی افراد، چندان با هویت این سازه آشنا نباشند، پس توضیحی اجمالی درباره اینجا می دهیم.

نام تخت جمشید یا پرسپولیس در حال حاضر به ویرانه های تاریخی در استان فارس اتلاق می شود، اما باید بدانید که در حقیقت، تخت جمشید نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که در دوران حکومت هخامنشیان و در عصر داریوش بزرگ پایه گذاری شد. این شهر باستانی رفته رفته توسعه یافت و پادشاهانی همچون خشایارشا و اردشیر اول بر شکوه و جلالش افزودند و بدین ترتیب، شهر تخت جمشید برای سال ها، پایتخت باشکوه و تشریفاتیِ امپراتوری هخامنشیان به حساب می آمد. اگرچه در این روزها، دیگر تخت جمشید شکوه و جلال گذشته اش را ندارد و بسیاری از قسمت های این سازه از بین رفته اند یا در جایگاه شان قرار ندارند؛ اما هنوز هم می توان چشم ها را بست و آن روزها را در ذهن مجسم کرد. با نگاه به نقش و نگارهای این بنا، می توان متوجه عظمت امپراتوری هخامنشیان شد.

امروز می خواهیم به بهانه ای جالب به استان فارس برویم و به منطقه پرسپولیس که یادگاری ست از پایتخت هخامنشیان سر بزنیم. در حدود سال 1227 هجری خورشیدی سرهنگ و عکاس ایتالیایی به نام لوئیجی پشه (Luigi Pesce) راهی کشورمان شد. در آن زمان ناصرالدین شاه زمام حکومت ایران را بر عهده داشت. شاه شهید علاقه وافری به مدرنیزه کردن ایران داشت و در راس همه هنرهای مدرن، به عکاسی بسیار علاقه مند بود. همین سبب شد تا این کلنل یا سرهنگ ایتالیایی را به خدمت گیرند و از آن پس، لوئیجی تصاویر متعددی از آن روزهای کشورمان به ثبت رساند. در میان تصاویر ثبت شده این عکاس، سه پرتره از ناصرالدین شاه در جوانی و یک عکس گروهی به چشم می خورد. همچنین آلبوم تصاویری از معماری آن زمان و البته مردانی از طبقات مختلف اجتماع نیز در مجموعه تصاویر او وجود دارند که به خوبی، بیانگر  وضعیت زندگی مردم و درباریان در آن دوران هستند. جالب آنکه هیچ تصویری از خانم ها در مجموعه عکاسی او به چشم نمی خورد. همه این عکس های ثبت شده بسیار ارزشمند هستند اما در میان شان، گوهری قیمتی به چشم می خورد و آن، مجموعه «اولین تصاویر ثبت شده از تخت جمشید» است.

ناصرالدین شاه که تصاویر این عکاس را دیده بود، از وی خواست تا به فارس برود و از تخت جمشید عکسبرداری کند و صد البته که، «لوئیجی پشه» با کمال میل خواسته وی را پذیرفت. بدین ترتیب این عکاس ایتالیایی در حدود سال 1237 خورشیدی به سرزمین باستانی پارسه سفر کرد و تصاویری ارزشمند از تخت جمشید، پاسارگاد و نقش رستم به ثبت رساند. وی آلبوم این تصاویر را به ناصرالدین شاه جوان پیشکش کرد که در حال حاضر، در کاخ گلستان از آن ها نگه داری می شود. البته «پشه»، تعدادی از تصاویرش را به ویلیام اول، پادشاه پروس -که در آن زمان یکی از ایالت های امپراتوری آلمان بود- نیز اهدا کرد و آلبوم دیگری با 75 قطعه عکس نیز به موزه متروپولیتن نیویورک هدیه شد. در ادامه می خواهیم اولین تصاویر ثبت شده از تخت جمشید توسط این عکاس را ببینیم.

کارناوال را در تماشای این مجموعه ارزشمند تصویری همراهی کنید. 

ورود به صفحه معرفی تخت جمشید

1- گنجینه ارزشمندی از تاریخ

2- میراث جهانی یونسکو

تخت جمشید در سال 1979 با شماره 114 در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و افتخاری برای ایرانیان به شمار می رود.

3- فرصتی کم نظیر برای عکاسی

لوئیجی پشه با عنایت ناصرالدین شاه شانس این را پیدا کرد که اولین تصاویر از تخت جمشید را به ثبت برساند.

4- ستون های به جا مانده از امپراتوری هخامنشی

5- یادگاری از سه پادشاه بزرگ ایران

شهر باستانی تخت جمشید را داریوش بزرگ بنا نهاد و پادشاهانی همچون خشایارشا و اردشیر اول خدمات شایانی در این منطقه انجام دادند و بر شکوه این شهر افزودند. 

6- پایتخت باشکوه و تشریفاتیِ هخامنشیان

ستون های به جا مانده از این سازه، همچنان نشان از شکوه روزهای دور دارند. 

7- اولین باری که لنز دوربین بر پرسپولیس افتاد

لوئیجی پشه اولین عکس هایش از تخت جمشید را در آلبومی به ناصرالدین شاه پیشکش کرد. هم اکنون این آلبوم در کاخ گلستان نگه داری می شود.

8- یادگاری از بزرگترین امپراتوری جهان

9- نقش برجسته هایی پر از حرف و سخن

10- کاخ دروازه کشورها

کاخ دروازه کشورها یا کاخ دروازه همه ملل، یکی از کاخ های تخت جمشید بوده که در کنار پلکان ورودی قرار داشت. امروزه بقایای دروازه‌های آن در محل دیده می شود. بر دروازه ها طرح مردان بالدار و طرح دو گاو سنگی با سر انسانی به چشم می خورد. بالای این دروازه ها شش کتیبه میخی قرار دارد که پس از ذکر نام اهورامزدا چنین مضمونی را بیان می کنند:

هر چه به دیده زیباست، به خواست اورمزد انجام پذیرفته است.

11- پله های شرقی کاخ آپادانا

آپادانا یکی از کاخ‌های اندرونی تخت‌جمشید است که به سبب نقوش روی دیواره پلکانش شهرت زیادی دارد.

12- یکی از شاهکارهای معماری جهان

13- نقش رستم 

مجموعه باستانی نقش رستم در شمال شهرستان مرودشت و در فاصله شش کیلومتری تخت جمشید قرار دارد. این محوطه باستانی آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی ست.

14- گنجینه ای ارزشمند برای تمام دنیا 

لوئیجی پشه، این تصاویر ارزشمند را تنها برای ناصرالدین شاه باقی نگذاشت و تعدادی از این عکس ها را به ویلیام اول اهدا کرد؛ همچنین ۷۵ قطعه عکس نیز در اختیار موزه متروپولیتن نیویورک قرار داده شد.

سخن آخر

به تماشای اولین تصاویر ثبت شده از تخت جمشید نشستیم که توسط «لوئیجی پشه»، عکاس ایتالیایی دربار ناصرالدین شاه، به ثبت رسیده اند. به بهانه تماشای این عکس ها، باز هم یادی کردیم از این سازه گرانبها که از امپراتوری بزرگ هخامنشیان به یادگار باقی مانده است. 

نظر شما درباره این تصاویر چیست؟

آیا پیش از این با «لوئیجی پشه» آشنایی داشتید؟

دیدگاه خود درباره این گشت تاریخی به ما بگویید.